Θεσσαλονίκη: Οι αστικοί μύθοι της πόλης

Γεντί Κουλέ

Ονοµασία παλιών φυλακών (1890-1989), που τραγουδήθηκε από τους ρεµπέτες της εποχής, εξαιτίας των απάνθρωπων συνθηκών κράτησης! Το όνοµά του αποτέλεσε συνώνυµο µαρτυρίων, πρωτόγονων συνθηκών διαβίωσης και καταπίεσης. Είναι, πράγµατι, ειρωνικό το ότι οι φυλακές χτίστηκαν σε έναν χώρο που αποτελούσε τµήµα της παλαιοχριστιανικής ακρόπολης και του βυζαντινού φρουρίου της πόλης, το οποίο είναι γνωστό ως «Επταπύργιο». Το περίφηµο «κάτεργο του Βορρά», πλέον έχει αναστηλωθεί και είναι επισκέψιµο.

- Advertisement -

Καστρόπληκτα

Έτσι ονοµάζονται τα σπιτάκια που χτίστηκαν µε πρόχειρα υλικά, από πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής. Τα οικήµατα αυτά «ακουµπούν» πάνω στο Βυζαντινό Τείχος της Άνω Πόλης. Μερικά, όπως εκείνα της οδού Έβρου, γέρνουν πάνω στους συµπαγείς όγκους της οχύρωσης και οδηγούν σε πρόχειρες λαµαρινοκατασκευές, µέσα στις οποίες ζουν άνθρωποι! Πολλοί θεωρούν ότι πρέπει να κατεδαφιστούν για να αναδειχθεί το τείχος. Το σίγουρο είναι, ωστόσο, πως αποτελούν ένα σηµαντικό κοµµάτι της ιστορίας της Θεσσαλονίκης.

Ο Δράκος του Σέιχ Σου

Πρόκειται για περιαστικό δάσος της Θεσσαλονίκης, τµήµα του ορεινού όγκου του Χορτιάτη. Αποτελεί βασικό «πνεύµονα» της πόλης και ένα µέρος µε πολλή οµορφιά. Ωστόσο, έχει συνδεθεί µε µια τραγική ιστορία, αυτήν του «δράκου του Σέιχ Σου»: Τη δεκαετία του ‘60 µια σειρά από βιασµούς και δολοφονείες γυναικών στο δάσος έσπειρε τον πανικό. Ένοχος κρίθηκε ο Αριστείδης Παγκρατίδης, ένας νεαρός περιθωριακός, ο οποίος καταδικάστηκε και εκτελέστηκε το 1968. Για την πραγµατική του ενοχή υπήρξαν εξ αρχής αµφιβολίες, που ενισχύθηκαν και από µεταγενέστερες έρευνες, καθώς τα στοιχεία δεν ήταν επαρκή.

Κήποι του Πασά

Πρόκειται για ένα από τα πιο µυστήρια µνηµεία της Θεσσαλονίκης, λίγο πριν φτάσουµε στον Άγ. Παύλο (Άνω Πόλη). Έχουν διαδοθεί -εδώ και δεκαετίες- περίεργες φήµες, ορισµένες από τις οποίες µεταφυσικού χαρακτήρα, όπως ότι τα πολύ ιδιόρρυθυµα κτίσµατα ήταν «ησυχαστήριο» Τούρκου πασά, ενώ κατ’ άλλους χρησιµοποιούνταν από τους δερβίσηδες σε απόκρυφες τελετές, κατά τις οποίες έπεφταν σε έκσταση! Το περίεργο «γοτθικό» συµµετρικό κτίσµα, που µοιάζει µε στοά, χρονολογείται γύρω στο 1904. Είναι φτιαγµένο από υλικό άγνωστης προέλευσης!

Κατακόμβη του Αγίου Ιωάννη

Είναι πιο γνωστή ως «Άγιος Ιωάννης ο υπόγειος». Η Κατακόµβη, κοντά στον Ναό της Αγ. Σοφίας, ανήκει στο ευρύτερο µυστικό σύστηµα επικοινωνίας της Θεσσαλονίκης, το οποίο ακόµα δεν έχει εξερευνηθεί πλήρως! Ουσιαστικά, αυτός ο «λαβύρινθος» αποτελείται από κατακόµβες και στοές, τις οποίες χρησιµοποιούσαν οι πρώτοι χριστιανοί για να ασκήσουν τη λατρεία τους, σε συνθήκες καταδίωξης από το ρωµαϊκό κράτος. Μπορεί να φτάσει κάποιος σε αυτές µέσα από τον Ναό του Αγίου Ιωάννη του Προδρόµου (περιβάλλεται από µια πράσινη… όαση στο κέντρο της πόλης), εξ ου και το όνοµα. Επίσης, υπάρχουν και αποµεινάρια πρωτοχριστιανικού ναού.

Τουρµπές του Μουσά

Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό οκταγωνικό κτίσµα. Υπήρξε µαυσωλείο (τουρµπέ) ενός αγίου (µπαµπά) του µουσουλµανικού Τάγµατος των Μπεκτασήδων, το οποίο χρονολογείται από τον 16ο αι. και βρίσκεται στην Πλατεία Τερψιθέας, στην Άνω Πόλη. Η πλατεία ήταν κάποτε η αυλή ενός ναού (τεκέ) του τάγµατος. Ύστερα από µια µεγάλη περίοδο εγκατάλειψης, αποκαταστάθηκε και αναδείχθηκαν τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του.

Κρύπτη του Αγίου Δηµητρίου

Η κρύπτη βρίσκεται κάτω από το Άγιο Βήµα του ναού του Πολιούχου της πόλης. Από τις ανασκαφές προέκυψε ένα σύµπλεγµα αιθουσών και διαδρόµων, το οποίο σήµερα λειτουργεί ως µουσειακή έκθεση σηµαντικών ευρηµάτων, κυρίως γλυπτών, από τις πρώτες ιστορικές φάσεις του ναού αλλά και της περίφηµης Κρήνης, που συνδέεται άµεσα µε τον βίο του Αγίου Δηµητρίου. Tip: Κάθε Κυριακή (19:00-22:30) τελείται βραδινή θεία λειτουργία στην Κρύπτη. Δευτ. Κλειστή, Τρ.-Πέµ. 08:00-14:45, Παρ. 08:00-13:15, Σάβ.-Κυρ. 07:30-14:15.