Θεσσαλονίκη: Μια πόλη ανοιχτό μουσείο με μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Για πολλά θα μπορούσε να υπερηφανεύεται η Θεσσαλονίκη , η ιστορία της είναι σίγουρα ένα από αυτά. Η πόλη είναι κυριολεκτικά ένα ανοιχτό μουσείο, πόλος έλξης για τους απανταχού λάτρεις της ιστορίας, της τέχνης και του πολιτισμού αλλά και το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα παλαιοχριστιανικής και Βυζαντινής Τέχνης.

Στην πόλη δεν θα χρειαστεί να διανύσει κανείς μεγάλες αποστάσεις για να συναντήσει μνημεία που μαρτυρούν το ένδοξο παρελθόν της, αφού στο κέντρο της συγκεντρώνονται πολλά από αυτά.

- Advertisement -

Η πόλη – Ανοιχτό Μουσείο

Η Θεσσαλονίκη έχει πλούσια ιστορία που χρονολογείται από την αρχαιότητα. Είναι γνωστή για την πολιτιστική της κληρονομιά, την αρχιτεκτονική και τους αρχαιολογικούς χώρους. Τα πολλά μουσεία και οι ιστορικοί χώροι που αποδεικνύουν το συναρπαστικό παρελθόν της.

Μάλιστα το 1988 η UNESCO ανακήρυξε Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς 15 από τα μνημεία της πόλης που είναι αντιπροσωπευτικά δείγματα παλαιοχριστιανικής και Βυζαντινής Τέχνης. Δείτε εδώ την Παλαιοχριστιανική και Βυζαντινή διαδρομή της Θεσσαλονίκης.

Τα Τείχη της Θεσσαλονίκης, οι ναοί, οι μονές και το βυζαντινό λουτρό, που περιλαμβάνονται στη λίστα της UNESCO, αποτελούν αξιοσημείωτα και σπάνια αρχιτεκτονικά δημιουργήματα και θησαυρούς της θρησκευτικής τέχνης, με τεράστια πολιτιστική αξία παγκοσμίως.

Η ιστορική φυσιογνωμία της πόλης, που έχει την αρχή της σε μία αδιάσπαστη συνέχεια από τα ελληνιστικά χρόνια μέχρι σήμερα, είναι συνδεδεμένη κυρίως με τη βυζαντινή ζωή της. Η περιτειχισμένη πόλη με τα μνημεία της εύλογα μπορεί να χαρακτηριστεί ως ανοιχτό Βυζαντινό Μουσείο. Στο σύνολό τους τα μνημεία της πόλης, παλαιοχριστιανικά – βυζαντινά, μεταβυζαντινά και οθωμανικά είναι κηρυγμένα ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία.

Σε κάθε γειτονιά έμεινε και κάποιο από τα βυζαντινά ή μεταβυζαντινά μνημεία της, στοιχεία αλλοτινών καιρών, όταν η πόλη ήταν “συμβασιλεύουσα” μιας άλλοτε κραταιάς και άλλοτε φθίνουσας βυζαντινής αυτοκρατορίας ή αργότερα κέντρο της τουρκοκρατούμενης βαλκανικής χερσονήσου.

Η βυζαντινή μητρόπολη σώζει ικανό αριθμό, λατρευτικού χαρακτήρα μνημείων.

Οι ναοί της πόλης ακολουθούν την ποικιλία των αρχιτεκτονικών τύπων της βυζαντινής αρχιτεκτονικής. Από τον επικρατέστερο τύπο της βασιλικής των παλαιοχριστιανικών χρόνων, περνάμε στον μεταβατικό τρουλλαίο της πρώιμης βυζαντινής περιόδου. Ακολουθεί ο τύπος του ραδινού ναού με την τεχνική της κρυμμένης πλίνθου στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου της μεσοβυζαντινής εποχής, για να καταλήξουμε στους σταυροειδείς εγγεγραμμένους με περίστωο ναούς της υστεροβυζαντινής περιόδου.

Διαδρομή Μνημείων UNESCO

Το 1988 η UNESCO ανακήρυξε Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς 15 από τα ‘στολίδια’ της πόλης, αντιπροσωπευτικά δείγματα της Βυζαντινής και μεταβυζαντινής ιστορίας της. Τα Τείχη της Θεσσαλονίκης, οι ναοί, οι μονές και το βυζαντινό λουτρό, που περιλαμβάνονται στη λίστα της UNESCO, αποτελούν δημιουργίες μοναδικής αρχιτεκτονικής και σπάνιας θρησκευτικής τέχνης, με τεράστια πολιτιστική αξία για ολόκληρη την ανθρωπότητα.

Τα μνημεία αυτά θα τα βρείτε στη θεματική ‘Διαδρομή Μνημείων UNESCO’ στο site του Οργανισμού Τουρισμού Θεσσαλονίκης για να μπουν και στη δική σας λίστα!

Επταπύργιο

Το Επταπύργιο είναι ένα από τα πιο εμβληματικά φρουριακά συγκροτήματα των Βαλκανίων και βρίσκεται στο Βορειοανατολικό άκρο της Ακρόπολης. Γνωστό περισσότερο με την οθωμανική ονομασία ‘Γεντί Κουλέ’, αποτελεί ένα οχυρωματικό σύνολο που ενισχύεται και συμπληρώνεται από την παλαιοχριστιανική – πρώιμη βυζαντινή περίοδο έως και τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Με επτά πύργους στην αρχική του μορφή (από όπου πήρε και το όνομά του – Επταπύργιο), μετατρέπεται το 19ο αιώνα σε φυλακές, με νέα κτίρια να προστίθενται στο συγκρότημα, για να βελτιωθεί η λειτουργικότητα της νέας του χρήσης. Οι φυλακές κλείνουν το 1989 και το συγκρότημα του Επταπυργίου αποδίδεται στο Υπουργείο Πολιτισμού.

Ανατολικά τείχη – Προτείχισμα – Λευκός Πύργος

Τα τείχη, κατεβαίνοντας προς τη θάλασσα και δια μέσου της οδού Φιλικής Εταιρείας, όπου θα δείτε τμήματα του προτειχίσματος και του κυρίως τείχους, καταλήγουν στο Λευκό Πύργο, που υψώνεται στη συμβολή του θαλάσσιου με το χερσαίο τείχος.

Ο Λευκό Πύργος, το μνημείο – σύμβολο της Θεσσαλονίκης που δεσπόζει στο λιμάνι, χτίστηκε στα τέλη του 15ου αιώνα και αποτελούσε τον νοτιοανατολικό πύργο της οχύρωσης της. Είναι ένα εντυπωσιακό οικοδόμημα με κυλινδρικό σχήμα, διάμετρο 22,70 μέτρα, ύψος 33,90 μέτρα που αναπτύσσεται σε έξι ορόφους. Στην ιστορική του διαδρομή άλλαξε ονόματα και χρήσεις. Φρούριο της Καλαμαριάς, Πύργος των Γενίτσαρων και Πύργος του Αίματος ήταν μερικά από αυτά, τα δυο τελευταία λόγω της χρήσης του Πύργου σαν φυλακή βαρυποινιτών που εκτελούνταν από τους Γενίτσαρους και η όψη του βαφόταν με αίμα από τις συχνές εκτελέσεις. Το όνομα Λευκός Πύργος επικράτησε όταν κάποιος φυλακισμένος άσπρισε με ασβέστη τον Πύργο για να κερδίσει την ελευθερία του. Χρησιμοποιήθηκε για την αεράμυνα της πόλης, ως κέντρο διαβιβάσεων των Συμμάχων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, για τη φύλαξη αρχαιοτήτων από τις αρχαιολογικές έρευνες του βρετανικού στρατού στη ζώνη ευθύνης του το 1916, ως Εργαστήριο Μετεωρολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και έδρα συστημάτων Ναυτοπροσκόπων. Σήμερα στο Λευκό Πύργο λειτουργεί Μουσείο για την ιστορία της πόλης από την ίδρυση της μέχρι σήμερα.

Τείχη Ακροπόλεως – Πύλη Άννας Παλαιολογίνας – Πύργος Τριγωνίου ή Άλύσεως

Ανεβαίνοντας προς την Άνω Πόλη μια άλλη Θεσσαλονίκη αποκαλύπτεται μπροστά σας. Εδώ κυριαρχεί η παρουσία της αμυντικής οχύρωσης της πόλης, με το λεγόμενο διάμεσο τείχος που διαχώριζε την περιοχή της Ακρόπολης από την Άνω Πόλη, την Πύλη της Άννας Παλαιολογίνας και τον επιβλητικό κυκλικό Πύργο της Αλύσεως ή Πύργος του Τριγωνίου, όπου καταλήγει το τείχος στα Βορειοανατολικά του. Κατασκευάστηκε τον 15ο αιώνα στη θέση προηγούμενων τμημάτων της βυζαντινής οχύρωσης της πόλης και η “ανάβαση” του θα σας ανταμείψει με την εκπληκτική θέα της πόλης όπως “αγκαλιάζει” τον Θερμαϊκό κόλπο!

Τα Τείχη

Τη Θεσσαλονίκη, από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής της, αγκάλιασαν Τείχη, οχυρωματικές κατασκευές για την άμυνα και την προστασία της από επίδοξους εισβολείς. Τα κυριότερα οχυρωματικά έργα έγιναν επί αυτοκράτορα Μ. Θεοδοσίου στο τέλος του 4ου αιώνα. Ο τραπεζιόσχημος σε κάτοψη περίβολος, ενισχύθηκε με εναλλασσόμενους τριγωνικούς προβόλους και τετράγωνους πύργους, καθώς και προτείχισμα. Η συνολική περίμετρος των τειχών φτάνει τα 8 χλμ. και η σημερινή μορφή τους οφείλεται σε επεμβάσεις των Οθωμανών. Μη χάσετε την ευκαιρία να γνωρίσετε τη Θεσσαλονίκη των Τειχών. Στα “Κάστρα”, όπως είναι γνωστή όλη η περιοχή, κρύβεται μια άλλη πόλη, με παλιές γειτονιές, ιδιαίτερη αγαπητή στους επισκέπτες αλλά και τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης, για το εκπληκτικό ηλιοβασίλεμα και την υπέροχη θέα της πόλης από ψηλά!

Βυζαντινό Λουτρό

Είναι το μοναδικό δημόσιο λουτρό της μεσοβυζαντινής περιόδου που σώζεται σήμερα στην Ελλάδα και ένα από τα λίγα κοσμικά κτίρια εκείνης της εποχής που διασώθηκαν. Η ανέγερσή του τοποθετείται στο 1300 μ.Χ ενώ σταμάτησε τη λειτουργία του το 1940, ύστερα από επτά αιώνες, για αυτό το λόγο θεωρείται ακόμα ένα «ζωντανό» κομμάτι της κοινωνικής ιστορίας της πόλης.

Ναός της του Θεού Σοφίας

Σχεδόν ανέγγιχτος στο χρόνο, ο Ναός της του Θεού Σοφίας, αφιερωμένος στο Χριστό, τον αληθή Λόγο και τη Σοφία του Θεού, αποτελεί εδώ και αιώνες πνευματικό φάρο για τη Θεσσαλονίκη. Χτίστηκε στα τέλη του 7ου αιώνα και αποτελεί τυπικό δείγμα μεταβατικού σταυροειδούς ναού με τρούλο και περίστωο, κατά μίμηση της Αγιά Σοφιάς στην Κωνσταντινούπολη. Τα πανέμορφα μωσαϊκά, οι τοιχογραφίες του 11ου αιώνα και ο ψηφιακός της διάκοσμος θεωρούνται αριστουργήματα της θρησκευτικής τέχνης. Στη διάρκεια της λατινοκρατίας στη Θεσσαλονίκη (1204-1224) ο ναός έγινε καθεδρικός των Λατίνων ενώ μετά την αποκατάσταση της βυζαντινής κυριαρχίας στην πόλη αποτέλεσε και πάλι την ορθόδοξη επισκοπική έδρα της Θεσσαλονίκης έως το 1523/24, επί Μακτούλ Ιμπραήμ Πασά, οπότε και μετατράπηκε σε τζαμί.

Ναός των Αγίων Αποστόλων

Χτίστηκε από τον Πατριάρχη Νίφωνα τον Α΄ σαν καθολικό μοναστηριού το 1310. Στην οθωμανική περίοδο λειτούργησε ως τζαμί και οι τοιχογραφίες του ναού καλύφθηκαν, αφού αφαιρέθηκαν οι χρυσές ψηφίδες. Αριστουργηματικά ψηφιδωτά της εποχής του Νίφωνα σώζονται αποσπασματικά στα υψηλότερα σημεία του κυρίως ναού: ο Παντοκράτορας και οι προφήτες στον τρούλο, οι Ευαγγελιστές στα σφαιρικά τρίγωνα, το Δωδεκάορτο στις καμάρες και το δυτικό τοίχο και άγιοι μάρτυρες. Το εικονογραφικό πρόγραμμα του ναού συμπληρώθηκε με τοιχογραφίες υψηλής καλλιτεχνικής ποιότητας, με σκηνές από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη και με θέματα συμβολικά ή εμπνευσμένα από την υμνογραφία.

Ροτόντα

Η Ροτόντα είναι ένα από τα σημαντικότερα και επιβλητικότερα μνημεία της Θεσσαλονίκης. Με την αρχιτεκτονική της δύναμη και τα απαράμιλλης τέχνης εντοίχια ψηφιδωτά στο εσωτερικό της, αποτελεί ένα μνημείο ιδιαίτερο, που ισορροπεί μοναδικά ανάμεσα στον ειδωλολατρικό και τον χριστιανικό κόσμο. Ιδρύθηκε στις αρχές του 4ου μ.Χ. αιώνα, πιθανότατα ως ναός της αρχαίας λατρείας ή ως μαυσωλείο του Μεγάλου Κωνσταντίνου και βρίσκεται στον άξονα της πομπικής οδού, που συνέδεε τη θριαμβική αψίδα του Γαλερίου με το Ανακτορικό συγκρότημα, κοντά στη σημερινή Πλατεία Ναυαρίνου. Το κυκλικό και στεγασμένο με θόλο εμβληματικό μνημείο έχει ύψος 29,80 μέτρα, διάμετρο 24,50 μέτρα, πλάτος τοίχων 6,30 μέτρα και μπορεί αρχιτεκτονικά να συγκριθεί μόνο με το Πάνθεον στη Ρώμη.

Λίγο μετά την ανέγερσή της, μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό αφιερωμένο στους Αγίους Ασωμάτους ή Αρχαγγέλους. Υπήρξε Μητρόπολη της Θεσσαλονίκης από το 1524 έως το 1591, οπότε και μετατράπηκε σε τζαμί από τους Οθωμανούς κατακτητές μέχρι την απελευθέρωση της πόλης το 1912. Η αφιέρωσή του μνημείου στον Άγιο Γεώργιο οφείλεται στη γειτονική, μικρή, ομώνυμη μεταβυζαντινή εκκλησία. Σήμερα η Ροτόντα, με ιστορία πάνω από 1700 χρόνια, είναι ταυτόχρονα ναός και πολιτιστικό – αρχαιολογικό μνημείο, στο οποίο συνδυάζεται η εκκλησιαστική λειτουργία (τελείται μια φορά το μήνα) με την τουριστική επίσκεψη και τη φιλοξενία πολιτιστικών εκδηλώσεων, που ταιριάζουν με το χαρακτήρα και την ιστορία του μνημείου. (Είσοδος ελεύθερη. Τηλ. 2310 204 868).

Μονή Βλατάδων

Μοναδικής σπουδαιότητας Μονή, καθώς είναι το μοναδικό βυζαντινό μοναστήρι που λειτουργεί μέχρι τις μέρες μας. Σύμφωνα με την τοπική προφορική παράδοση, στο χώρο της μονής δίδαξε ο Απόστολος Παύλος προς τους Θεσσαλονικείς κατά τη δεύτερη περιοδεία του (51). Ιδρύθηκε το 1351-1371 από το μαθητή του Γρηγορίου Παλαμά, μοναχό Δωρόθεο Βλατή, και μετέπειτα μητροπολίτη Θεσσαλονίκης . Στη Μονή Βλατάδων έχει την έδρα του το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Πέρα από το θρησκευτικό ενδιαφέρον όμως, η επίσκεψη στη Μονή θα σας ανταμείψει και για έναν ακόμη λόγο. Η εξαιρετική της τοποθεσία, προσφέρει εκπληκτική θέα στην πόλη της Θεσσαλονίκης, ακόμα και μέχρι τον Όλυμπο.

Ναός Οσίου Δαβίδ (Μονή Λατόμου)

Το παλαιό καθολικό της Μονής Λατόμου που πήρε το όνομά της (Λατόμου) από την ύπαρξη λατομείων πέτρας στην περιοχή, είναι εκκλησία αφιερωμένη στον Όσιο Δαυίδ. Χτίστηκε στο τέλος του 5ου μ. Χ. αιώνα στον τύπο του εγγεγραμμένου σε τετράγωνο σταυρού με κόγχη στα ανατολικά. Στο ναό του Όσιου Δαυίδ σώζεται μια από τις σημαντικότερες ψηφιδωτές παραστάσεις της παλαιοχριστιανικής τέχνης που είναι ευρύτερα γνωστή ως το Όραμα του Ιεζεκιήλ.

Ναός του Προφήτη Ηλία

Χτισμένος σε φυσικό ύψωμα, δέσποζε κάποτε στη Θεσσαλονίκη. Κτισμένος τον 14ο αιώνα, είναι μοναδικός στη πόλη για τον τύπο του: τετρακιόνιος σταυροειδής εγγεγραμμένος με πλάγιους χορούς. Από τον τοιχογραφικό του διάκοσμο σώζεται μόνο η παράσταση της σφαγής των νηπίων, αντιπροσωπευτικής για την τελευταία φάση της παλαιολόγειας ζωγραφικής.

Ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος

Ανάμεσα στον ναό της Παναγίας Γοργοεπηκόου και στον ναό της Υπαπαντής, βρίσκεται η μικρή εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Κτίστηκε γύρω στο 1350, πιθανότατα ως ταφικό παρεκκλήσι βυζαντινού μοναστηριού και ανήκει στον τύπο του τετράκογχου εγγεγραμμένου σε τετράγωνη κάτοψη ναού. Οι τοιχογραφίες του χρονολογούνται την περίοδο 1350-1370 και είναι προϊόν της παλαιολόγειας καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Ναός Αγίου Παντελεήμονα

Σε κοντινή απόσταση από τη Ροτόντα και την Αψίδα του Γαλερίου (Καμάρα), βρίσκεται ο Ναός του Αγίου Παντελεήμονα. Πνευματικό κέντρο του 14ου αιώνα, συνδέθηκε με τη συγγραφική και διδακτική δραστηριότητα των κορυφαίων ελληνιστών Θωμά Μάγιστρου και Ματθαίου Βλάσταρη. Κτίστηκε στα τέλη του 13ου αιώνα ως καθολικό της μονής της Παναγίας Περιβλέπτου, γνωστής και ως μονής του κυρ Ισαάκ από τον ιδρυτή της το μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ιάκωβο, μετέπειτα μοναχό Ισαάκ. Ανήκει στον τύπο του σύνθετου σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο και περίστωο, ενώ δύο παρεκκλήσια σχηματίζονται στο ανατολικό πέρας των πλαγίων στοών.

Ναός Αγίου Νικολάου του Ορφανού

Έναν μικρό θησαυρό θρησκευτικής τέχνης ‘κρύβει’ ο Ναός Αγίου Νικολάου του Ορφανού, που κτίστηκε το πρώτο μισό του 14ου αιώνα ως καθολικό βυζαντινής μονής. Ο τοιχογραφικός διάκοσμος είναι ένα από τα πληρέστερα διατηρούμενα σύνολα στη Θεσσαλονίκη και εκφράζει την κλασική αντίληψη της παλαιολόγειας ζωγραφικής.

Ναός Παναγίας Χαλκέων

Χαρακτηριστικό του γνώρισμα το ζωηρό κόκκινο χρώμα των τούβλων στο εξωτερικό της εκκλησίας. Ο Χριστόφορος Πρωτοσπαθάριος και Κατεπάνω Λαγουβαρδίας, μαζί με τη σύζυγό του Μαρία και τα παιδιά του Νικηφόρο, Άννα και Κατακαλή, έχτισε το ναό για τη Θεοτόκο το 1028. Ο τύπος του ναού είναι σταυροειδής τετρακιόνιος, με τρούλο και η θέση του κοντά στη γειτονιά των χαλκωματάδων έδωσε στο ναό την ονομασία του (Παναγία Χαλκέων).

Ναός Αγίας Αικατερίνης

Ο ναός χρονολογείται στα τέλη του 13ου-αρχές 14ου αιώνα και υπήρξε καθολικό βυζαντινής μονής. Ανήκει στον τύπο του σύνθετου τετρακιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με περίστωο και παρεκκλήσια στα ανατολικά και θεωρείται εξαίρετο δείγμα της παλαιολόγειας αρχιτεκτονικής.

Ναός Παναγίας Αχειροποιήτου

Στην λατρευτική εικόνα της Παναγίας, που σύμφωνα με την παράδοση δεν αγιογραφήθηκε από ανθρώπινο χέρι (Α-χειροποίητος), οφείλει την ονομασία του ο εντυπωσιακός ναός της Παναγίας Αχειροποιήτου. Τα ψηφιδωτά, οι τοιχογραφίες, ο διάκοσμος και οι φορητές εικόνες της Αχειροποιήτου θεωρούνται ένας πραγματικός θησαυρός εκκλησιαστικής τέχνης. Κτίστηκε γύρω στα μέσα του 5ου αιώνα στον τύπο της τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής με νάρθηκα και υπερώα, πάνω στα ερείπια συγκροτήματος ρωμαϊκών λουτρών. Η Αχειροποίητος είναι ο πρώτος χριστιανικός ναός που μετατράπηκε σε τζαμί αμέσως μετά την άλωση της Θεσσαλονίκης το 1430 από τον σουλτάνο Μουράτ.

Ναός Αγίου Δημητρίου

Αφιερωμένος στον προστάτη Άγιο της πόλης, η μεγαλόπρεπη Βασιλική του Αγίου Δημητρίου, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παλαιοχριστιανικούς ναούς της Θεσσαλονίκης. Χτίστηκε αρχικά στα ερείπια ρωμαϊκού λουτρού, στο μέρος όπου, σύμφωνα με την παράδοση φυλακίστηκε και μαρτύρησε ο Άγιος το 303. Ο πρώτος ναός, ένα μικρό προσευκτήριο, χτίστηκε το 313. Ο ιερός τόπος του μαρτυρίου, η Κρύπτη, βρίσκεται κάτω από το εγκάρσιο κλίτος του ναού και στα υστεροβυζαντινά χρόνια ήταν το κέντρο της μυροβλυσίας του Αγίου.

Το θαυματουργό, κατά την παράδοση, μύρο που ανέβλυζε (γι αυτό και το προσωνύμιο του Αγίου είναι Μυροβλύτης) και η φήμη του ως προστάτη που προστάτευε τη Θεσσαλονίκη από τους εκάστοτε εισβολείς, ξεπέρασαν τα γεωγραφικά όρια της πόλης και εκατομμύρια προσκυνητές από όλο τον κόσμο τον τιμούν προσερχόμενοι στον τάφο του εδώ και δεκαεπτά αιώνες. Στην Κρύπτη λειτουργεί Έκθεση με ευρήματα κυρίως από τη Βασιλική και τις ανασκαφές στο χώρο της Κρύπτης. Ακόμη, οι επισκέπτες μπορούν να προσκυνήσουν στην αργυρή λειψανοθήκη με τα λείψανα του Αγίου Δημητρίου ενώ οι πιστοί που θα βρεθούν στη Θεσσαλονίκη τις ημέρες των εορτασμών για τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου), μπορούν να παρακολουθήσουν την υποβλητική λιτανεία των λειψάνων και της εικόνας του Αγίου στους δρόμους της πόλης με τη συνοδεία μελών της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, της τοπικής αυτοδιοίκησης και φυσικά πλήθους πιστών (25 Οκτωβρίου).

Το 1492-3 μετατράπηκε σε τζαμί. Μετά την απελευθέρωση της πόλης το 1912 λειτούργησε ξανά όμως το 1917 η μεγάλη πυρκαγιά που έκαψε το μεγαλύτερο κομμάτι του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης, προκάλεσε εκτενή καταστροφή και στο ναό. Οι αναστηλωτικές εργασίες που τον αποκατέστησαν διήρκεσαν έως το 1948. Η εκκλησία είναι πεντάκλιτη βασιλική με νάρθηκα και εγκάρσιο κλίτος, χαρακτηρίζεται από πλούσιο ζωγραφικό, ψηφιδωτό και μαρμάρινο διάκοσμο, ενώ στη νοτιο – ανατολική γωνία της είναι προσαρτημένο το παρεκκλήσι του Αγίου Ευθυμίου.