Αν και πολλοί γνωρίζουν τη Σαντορίνη για το ηφαιστειακό τοπίο της, τα λευκά σπίτια της, το συναρπαστικό ηλιοβασίλεμα της Οίας και τη διάσημη Καλντέρα, ωστόσο οι ομορφιές του νησιού δεν εξαντλούνται εκεί…
Το νησί έχει πολλούς οικισμούς και χωριά το ένα καλύτερο από το άλλο!
Φηρά
Τα Φηρά είναι η πρωτεύουσα της Σαντορίνης. Η πόλη της Θήρας είναι χτισμένη στο “φρύδι” της καλντέρας, σε υψόμετρο περίπου 250 μέτρων και επίνειο της είναι ο Όρμος Φηρών Θήρας. Εδώ πρέπει να δείτε αν έχετε τον χρόνο το Μουσείο Προϊστορικής Θήρας. Επίσης, στην πόλη της Θήρας είναι η έδρα τόσο της Ορθόδοξης, όσο και της Καθολικής Μητροπόλεως της Σαντορίνης.
Αρχαιολογικό Μουσείο Θήρας
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θήρας στεγάζεται σε κτίριο που χτίστηκε το 1960. Στις προθήκες του υπάρχουν εκθέματα που καλύπτουν τη μακραίωνη ιστορία του νησιού, από την αρχαϊκή έως και τη ρωμαϊκή περίοδο. Πριν τον σεισμό του 1956 στεγαζόταν σε άλλο κτίριο, το οποίο είχε χτιστεί το 1902 χάρη στις προσπάθειες του Γερμανού καθηγητή Hiller von Gaertringen, ο οποίος είχε κάνει τις ανασκαφές στην Αρχαία Θήρα. Το κτίριο, όμως, αυτό, καταστράφηκε από τον σεισμό του 1956.
Φηροστεφάνι
Το Φηροστεφάνι είναι παλιό χωριό βόρεια των Φηρών, της πρωτεύουσας της Σαντορίνης, το οποίο σήμερα έχει συνενωθεί με αυτά και αποτελεί συνοικισμό τους. Το όνομά του σημαίνει «στεφάνι των Φηρών» και οφείλεται στην υψομετρική του θέση σε σχέση με τα υπόλοιπα Φηρά. Χαρακτηρίζεται από τα παραδοσιακά σπίτια, τα στενά σοκάκια και τη θέα προς το ηφαίστειο.
Ημεροβίγλι
Το Ημεροβίγλι ή Μεροβίγλι είναι χωριό της Σαντορίνης που βρίσκεται 3 χιλιόμετρα βορειοδυτικά των Φηρών, στο υψηλότερο σημείο της καλδέρας, περίπου 300 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.
Έχει κηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός και έχουν επιβληθεί ειδικοί όροι και περιορισμοί ως προς τη δόμηση του.
Το όνομα του είναι σύνθετο, από τις λέξεις ημέρα και βίγλα (Λατινικά vigilare: “κάνω σκοπός”) και πιθανότατα προέρχεται από την ύπαρξη εκεί, δηλαδή στη θέση του σημερινού οικισμού, ημεροβιγλίου, δηλαδή μικρού πύργου που λειτουργούσε ως παρατηρητήριο ημέρας, καθώς η θέση του επέτρεπε την παρατήρηση όλου του χώρου και την έγκαιρη ειδοποίηση των κατοίκων του νησιού για την εμφάνιση πειρατών από την πλευρά του Έξω Γιαλού.
Highlight:Το κάστρο του Σκάρου
Ο Σκάρος από το Ημεροβίγλι
Το παλαιότερο κάστρο ή Επάνω κάστρο ή Ρόκα (βράχος) χτίστηκε στα ύστερα βυζαντινά χρόνια, από τον ενετό Ιάκωβο Βαρότση, στον οποίο παραχωρήθηκε η Σαντορίνη το 1207. Ο ίδιος και οι ευγενείς του το χρησιμοποιούσαν ως έδρα και κατοικία. Γύρω και κάτω από το Επάνω κάστρο οικοδομήθηκε ολόκληρος οικισμός, το καστέλι του Σκάρου, ένα από τα πέντε καστέλια της Σαντορίνης. Κύριο στοιχείο της δόμησης ήταν η σχεδόν καθολική χρήση της πέτρας. Στην είσοδο υπήρχε κινητή ξύλινη γέφυρα, από τη βάση της οποίας ερείπια υπάρχουν ακόμα και σήμερα. Δεν αλώθηκε ποτέ σε όλη τη διάρκεια της Ενετικής κυριαρχίας. Η εγκατάλειψη του Σκάρου ξεκίνησε στις αρχές του 17ου αιώνα. Υπέστη σοβαρές ζημιές από την έκρηξη του 1650 στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο και αργότερα από τον σεισμό του 1817, έτσι ώστε σήμερα σώζονται μόνο ελάχιστα ερείπια. Επιπρόσθετα, οι κάτοικοι, κατά την αποχώρηση τους από τον οικισμό, αφαιρούσαν και υλικά προκειμένου να τα χρησιμοποιήσουν για την κατασκευή των νέων τους κατοικιών σε άλλα μέρη του νησιού. Ο Σκάρος ήταν η πρωτεύουσα της Σαντορίνης μέχρι τον 18ο αιώνα και οι κάτοικοι του ονομάζονταν καστρινοί. Η μόνη ακριβής εικόνα που υπάρχει για τον Σκάρο είναι σχέδιο με μολύβι, το οποίο ανήκει στη συλλογή του Thomas Hope και βρίσκεται στο Μουσείο Μπενάκη.
Στο Ημεροβίγλι υπάρχουν και πολλές εκκλησίες
Στο Ημεροβίγλι, όπως και σε ολόκληρη τη Σαντορίνη, υπάρχουν πάρα πολλές εκκλησίες και εκκλησάκια. Χαρακτηριστικά είναι το παρεκκλήσι Παναγίας Θεοσκέπαστης, χτισμένο στην άκρη ενός βράχου, στο μπροστινό μέρος του Σκάρου, με θέα στην καλδέρα, για το οποίο έχει γράψει διήγημα ο Ηλίας Βενέζης, και η Παναγία η Μαλτέζα ή Ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου, η οποία πήρε το όνομά της από εικόνα που βρέθηκε στη θάλασσα κοντά στη Μάλτα. Σύμφωνα με την παράδοση, σε ένα ταξίδι από τη Σαντορίνη στη Μάλτα, για μεταφορά βινσάντο, ο Μεροβιγλιανός καπετάνιος Θεόδωρος Μπορλής, σπρωγμένος από όνειρο με την Παναγία, μάζεψε την εικόνα Της από τη θάλασσα και την έφερε στο Ημεροβίγλι όπου και έκτισε την εκκλησία προς χάρη Της. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο της έχει παραστάσεις από την Παλαιά Διαθήκη. Η αρχική εκκλησία της Παναγίας της Μαλτέζας ήταν του 19ου αιώνα μ.Χ., καταστράφηκε, όμως, με τον σεισμό του 1956 και στη θέση της οικοδομήθηκε νέος ναός.
Στο μονοπάτι για τα ερείπια του κάστρου του Σκάρου υπάρχει το παρεκκλήσι Άγιος Ιωάννης ο Αποκεφαλισθείς ή “Κατηφόρης”, επειδή βρίσκεται στον κατήφορο του μονοπατιού. Το παρεκκλήσι αυτό ανακατασκευάστηκε το 1966 και εορτάζει στις 29 Αυγούστου.
Must see
Ανάμεσα στο Φηροστεφάνι και στο Ημεροβίγλι υπάρχει η γυναικεία Μονή του Αγίου Νικολάου (Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Ημεροβιγλίου Θήρας). Είναι αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο, στον Άγιο Παντελεήμονα και στη Ζωοδόχο Πηγή.
Η Μονή ιδρύθηκε στις 6 Δεκεμβρίου του 1651, όταν η οικογένεια Γκύζη, μία από τις λίγες ορθόδοξες οικογένειες που έμεναν μέσα στο καστέλι του Σκάρου, με την άδεια του τότε Αρχιεπισκόπου Σαντορίνης, αποφάσισε να μετατρέψει σε γυναικεία μονή το ιδιόκτητο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, το οποίο βρισκόταν μέσα στο καστέλι του Σκάρου. Η Μονή παρέμεινε στη θέση αυτή μέχρι το 1815. Στις 29 Δεκεμβρίου του 1815 δόθηκε άδεια από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Κύριλλο ΣΤ΄ να οικοδομηθεί νέα Μονή στη θέση που βρίσκεται σήμερα, όπου υπήρχε μικρός ναός της Ζωοδόχου Πηγής. Η κατασκευή της Μονής, λόγω οικονομικών δυσχερειών παρατάθηκε μέχρι το 1820. Στο ενδιάμεσο διάστημα 1815-1820 οι καλόγριες είχαν μεταφερθεί σε γυναικεία Μονή που βρισκόταν στο καστέλι του Πύργου. Η Μονή περιήλθε στο Ελληνικό κράτος το 1849 με απόφραση του Αρείου Πάγου.
Στη Μονή υπάρχει σημαντική βυζαντινή εικόνα του Αγίου Νικολάου και όμορφο ξυλόγλυπτο τέμπλο.
Οία
Η Οία είναι παραδοσιακός οικισμός. Ονομάζεται και Απάνω Μεριά ή Ανωμεριά και οι κάτοικοι Απανωμερίτες. Βρίσκεται στο βόρειο άκρο του νησιού, σε απόσταση 11 χιλιομέτρων βορειοδυτικά από τα Φηρά και σε υψόμετρο περίπου 121 μέτρων.
Θεωρείται ως ένα από τα πιο γραφικά μέρη της Ελλάδας, με έντονο παραδοσιακό χαρακτήρα και είναι παγκοσμίως γνωστή για το ηλιοβασίλεμα της.
Το κλίμα του νησιού, το σεισμογενές περιβάλλον, τα διαθέσιμα υλικά και η τοπογραφία αποτέλεσαν βασικές σχεδιαστικές παραμέτρους του οικισμού. Λόγω της ιδιομορφίας του ηφαιστειακού εδάφους της Σαντορίνης, της ευκολίας εκσκαφής της θηραϊκής γης στις πλαγιές της καλδέρας και στους χείμαρρους, αλλά και της προστασίας του χωριού από τους δυνατούς ανέμους, οι ντόπιοι κάτοικοι της Οίας κατασκεύαζαν υπόσκαφες κατοικίες.
Η βασική κατασκευαστική δυσκολία, ακόμα και σήμερα, βρίσκεται στη μεταφορά δομικών υλικών στα βραχώδη σημεία. Ο κυρίαρχος σχεδιαστικός κανόνας ήταν η οικονομία από κάθε άποψη. Έτσι, η ξεχωριστή εργονομική κλίμακα του οικισμού και των κατοικιών ειδικότερα είναι παρόμοια με αυτήν των πλοίων: χαμηλές πόρτες, στενά και απότομα σκαλιά, μικροσκοπικοί εσωτερικοί κι εξωτερικοί χώροι. Ο σεισμός που έγινε το 1956 πραγματοποίησε εκτεταμένες καταστροφές στα γραμμικά υπόσκαφα κτίσματα κατά μήκος της καλδέρας όπου το έδαφος γενικά είναι πιο ασταθές και τμήματα του οικισμού γκρεμίστηκαν προς την θάλασσα της καλδέρας. Μεγαλοπρεπείς ναοί, όπως του Αγίου Γεωργίου και της Παναγιάς της Πλατσανής καταστράφηκαν ολοσχερώς. Τα χωριά εγκαταλείφθηκαν αλλά αναδομήθηκαν σταδιακά για τουριστική χρήση
Παραδοσιακές κατοικίες
Στην Οία ξεχωρίζουν δύο ειδών παραδοσιακές κατοικίες: οι υπόσκαφες και τα καπετανόσπιτα.
Υπόσκαφες κατοικίες
Η φυσική κλίση, η τραχύτητα του εδάφους και η ανάγκη για εξοικονόμηση υλικού, οδήγησε στη δημιουργία θολωτών σπηλαίων (τα λεγόμενα υπόσκαφα). Τα υπόσκαφα σπίτια είναι σπηλαιοειδείς κατοικίες, τα οποία είναι σκαμμένα μέσα στα ηφαιστειακά πετρώματα, είτε ολόκληρα είτε με πρόσθετα κτιστά τμήματα και αποτελούσαν παλαιότερα τις κατοικίες των πληρωμάτων των καραβιών. Έχουν πρόσοψη στο επίπεδο της γης και εκμεταλλεύονται τις φυσικές κλιμακώσεις του εδάφους. Για την κατασκευή τους χρησιμοποιείται η πέτρα του νησιού, κόκκινη ή μαύρη και θηραϊκό χώμα που όταν αναμιγνύεται με τον ασβέστη δίνει ένα πολύ ισχυρό κονίαμα, το αποκαλούμενο θηραϊκό κονίαμα.Ο τρόπος κατασκευής επιτρέπει τη δημιουργία ποικιλίας μορφών με μεγάλη πλαστικότητα.Οι υπόσκαφες κατοικίες είναι άριστες από πλευράς θερμικής απόδοσης, καθώς εξυπηρετούν τόσο το χειμώνα όσο και το καλοκαίρι.
Καπετανόσπιτα
Σε αντίθεση με τα υπόσκαφα που ήταν οι κατοικίες των πληρωμάτων, τα καπετανόσπιτα ή αλλιώς καραβοκυραίικα ήταν οι κατοικίες των πλοιοκτητών. Τα κτίσματα αυτά έχουν αυστηρή γεωμετρική λιτότητα στην όψη τους και έχουν επενδύσεις με λαξευμένο κόκκινο πορί και με πιλάστρα. Ως στέγη χρησιμοποιούνται μοναστηριακοί θόλοι, “σκάφες” και σταυροθόλια,με επιρροή κυρίως από τη βενετσιάνικη και τη νεοκλασική αρχιτεκτονική.
Πύργος
O Πύργος βρίσκεται σε απόσταση περίπου 10 χιλιομέτρων από τα Φηρά, είναι ένα όχι μόνο από τα ομορφότερα χωριά του νησιού αλλά και ένα από τα ομορφότερα που θα βρείτε στις Κυκλάδες. Ο Πύργος, η παλιά -έως το 1800- πρωτεύουσα του νησιού βρίσκεται στην ενδοχώρα, στο ψηλότερο σημείο της Σαντορίνης, στον Προφήτη Ηλία και σωστότερα ονομάζεται Πύργος Καλλίστης.
Στο κέντρο του Πύργου βρίσκεται το μεσαιωνικό κάστρο με τα σπίτια αμφιθεατρικά χτισμένα γύρω του. Συνδυάζει τα χαρακτηριστικά της εποχής της ενετοκρατίας, με διάσπαρτες εκκλησίες, αρχοντικά αλλά και χωριατόσπιτα κι έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο. Το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία είναι μια από τις παλαιότερες εκκλησίες της Σαντορίνης που η ανοικοδόμησή του τοποθετείται χρονικά στον 10ο αιώνα.
Όλο το χωριό είναι μια ωραία ταξιωτική εμπειρία για τον επισκέπτη, που έχει την ευκαιρία να ανέβει στο κάστρο, να περιηγηθεί στα σοκάκια με το ξεχωριστό «χρώμα» και να απολαύσει το περίφημο σαντορινιό ηλιοβασίλεμα, κι ας μην είναι στην Οία… Το σίγουρο είναι πως αν επισκεφτείτε τη Σαντορίνη μέσα στα πολλά που πρέπει να δείτε και να κάνετε μην αμελήσετε να βάλετε στο πρόγραμμά σας μια επίσκεψη στον Πύργο! Θα σας μαγέψει…
Εμπορείο
Το Εμπορείο ή Εμπορειό ή αλλιώς “Νημπορειό” είναι το μεγαλύτερο χωριό της Σαντορίνης βάση πληθυσμού. Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και σε απόσταση 12 χιλιομέτρων από τα Φηρά, στους πρόποδες του βουνού του Προφήτη Ηλία. Ο παραδοσιακός οικισμός του αποτελούσε ένα από τα καστέλια του νησιού, καθώς στους μεσαιωνικούς χρόνους τα σπίτια χτίζονταν το ένα δίπλα στο άλλο ώστε οι κάτοικοι να προφυλάσσονται από τους πειρατές.
Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για την προέλευση του ονόματος. Η επικρατέστερη θεωρία θέλει το όνομα να προέρχεται από την λέξη εμπόριο είτε γιατί εκεί γινόταν η αγοραπωλησία όλων των εμπορευμάτων, είτε εξαιτίας του γεγονότος ότι στην περιοχή υπήρχε το εμπορικό λιμάνι της Αρχαίας Ελευσίνας. Άλλη θεωρία θέλει το όνομα να προέρχεται από τις λέξεις νέο και μπούργκ (Γαλλικά Bourg: “μεσαιωνικό οχυρωμένο χωριό”) και σήμαινε νέο χωριό.
Ο Πύργος του Γουλά
Από τα χαρακτηριστικά του χωριού είναι ο πύργος του Γουλά (Τουρκικά kule: “πύργος”), ένας τετραγωνικός πύργος στο βορεινό τμήμα του χωριού, ο οποίος χτίστηκε κατά την περίοδο της ενετικής κυριαρχίας, πιθανότατα γύρω στον 15ο αιώνα. Η παράδοση θέλει ο πύργος να έχει κτιστεί από τους μοναχούς της Μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου της Πάτμου και ότι εκεί φυλάσσονταν οι θησαυροί της μονής. Στην πραγματικότητα, η χρήση του, ως μετόχι, από τους μοναχούς της μονής αυτής έγινε αρκετά μεταγενέστερα της ανέγερσης του, ενώ πηγές αναφέρουν ότι πριν την μονή ανήκε στην οικογένεια Δαργέντα. Στο εσωτερικό του πύργου υπήρχε εκκλησάκι, το οποίο δεν υπάρχει πια, του Οσίου Χριστοδούλου, ο οποίος ήταν ιδρυτής της Μονής της Πάτμου. Από τον πύργο υπήρχε σήραγγα, η οποία οδηγούσε στο καστέλι.
Το καστέλι
Το Εμπορείο ένα από τα καστέλια του νησιού. Το χαρακτηριστικό στα καστέλια ήταν ότι τα σπίτια χτίζονταν σε σειρά, κολλητά το ένα στο άλλο, σε περιμετρική διάταξη, με παράθυρα και εισόδους από την εσωτερική μεριά του οικισμού. Αυτό προστάτευε τους κατοίκους από τις εχθρικές επιδρομές. Συνήθως σε κάθε καστέλι υπήρχε μία μοναδική είσοδος. Η είσοδος στο καστέλι του Εμπορείου υπάρχει μέχρι και σήμερα και οι ντόπιοι την αποκαλούν η Πόρτα.
Σε όλα τα καστέλια της Σαντορίνης, ακριβώς έξω από την είσοδο ή σε μικρή απόσταση από αυτή, υπήρχε ναός της Αγίας Θεοδοσίας.
Ακρωτύρι
Το Ακρωτήρι βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο του νησιού, σε απόσταση 15 χιλιομέτρων από τα Φηρά. Κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους (ενετική κατάκτηση), αποτελούσε ένα από τα καστέλια του νησιού. Σήμερα, στην κορυφή του υψώματος πάνω στο οποίο βρίσκεται κτισμένο το σύγχρονο χωριό, στέκει ακόμη ο Ενετικός πύργος (Γουλάς), το παλιό δηλαδή καστέλο. Έγινε παγκοσμίως γνωστό χάρη στον προϊστορικό οικισμό, που ανακαλύφθηκε στις ανασκαφές, τις οποίες διενήργησε συστηματικά στην περιοχή ο Σπύρος Μαρινάτος, το 1967. Γεωγραφικά, η περιοχή αποτελεί πραγματικό ακρωτήριο, με απόκρημνες ακτές, το οποίο προβάλλει επί 3 μίλια δυτικά του νότιου τμήματος της Σαντορίνης.
Ο Προϊστορικός Οικισμός του Ακρωτηρίου
Στοιχεία για την κατοίκηση της Θήρας κατά την προϊστορική εποχή άρχισαν να έρχονται στο φως από το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα, όταν λόγω της χρησιμοποίησης θηραϊκής γης για τη μόνωση των τοιχωμάτων της διώρυγας του Σουέζ από τον Γάλλο μηχανικό Φερντινάν ντε Λεσσέψ (Ferdinard de Lesseps) το 1866 αποκαλύφθηκαν προϊστορικές αρχαιότητες.
Από τα ευρήματα των ανασκαφών είναι πλέον γνωστό ότι η περιοχή του Ακρωτηρίου κατοικήθηκε για πρώτη φορά κατά την Ύστερη Νεολιθική περίοδο (γύρω στο 4500 π.Χ.) και κατά τον 18ο αιώνα π.Χ. είχε εξελιχθεί σε πόλη. Στις αρχές του 17ου αιώνα π.Χ. υπέστη μεγάλες καταστροφές από σειρά σεισμών, αλλά στη συνέχεια πολλά από τα κτίρια επισκευάστηκαν και άλλα έμειναν όπως ήταν, ενώ νέα κτίρια κτίστηκαν κοντά στα παλαιότερα και η πόλη επεκτάθηκε προς τα βόρεια. Η πόλη άκμαζε κατά την Υστεροκυκλαδική Ι περίοδο, μέχρι τον ενταφιασμό της από τη λεγόμενη «Μινωική έκρηξη». Η Υστεροκυκλαδική Ι Περίοδος είναι σύγχρονη με την Υστερομινωική ΙΑ Περίοδο στην Κρήτη, περίοδος κατά την οποία άκμαζαν τα νέα ανάκτορα (Νεοανακτορική Περίοδος) εκεί.
Το γεγονός ότι στον οικισμό δεν βρέθηκαν καθόλου ανθρώπινοι σκελετοί μαρτυρά ότι μια σειρά από προειδοποιητικούς σεισμούς εξανάγκασε τους κατοίκους να τον εγκαταλείψουν έγκαιρα. Πάντως πριν ταφεί ο οικισμός από την ελαφρόπετρα και την τέφρα της ηφαιστειακής έκρηξης, είχε χτυπηθεί από μεγάλο σεισμό, αλλά η κατοίκηση στην πόλη δεν σταμάτησε τότε. Άλλα πρόδρομα της ηφαιστειακής εκρήξεως φαινόμενα, όμως, ανάγκασαν τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη, όπως αποδεικνύει το γεγονός ότι οι εργασίες διάνοιξης των δρόμων δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ, ενώ ένας μεγάλος αριθμός από αγγεία βρέθηκαν πάνω σε σωρούς μπάζων, όπου, προφανώς, είχαν τοποθετηθεί αρχικά για να μεταφερθούν σε πιο ασφαλείς θέσεις.
Περισσότερα για τον προϊστορικό οικισμό, τις ανασκαφές, την έκρηξη αλλά και την αρχιτεκτονική κια την τέχνη μπορείτε να δείτε εδώ
Καρτεράδος
Ο Καρτεράδος είναι χωριό της Σαντορίνης, το οποίο βρίσκεται σχεδόν στο κέντρο του νησιού, 1,5 χιλιόμετρο νοτιοανατολικά των Φηρών, στο δημόσιο δρόμο προς Μεσαριά.
Ο παραδοσιακός οικισμός του Καρτεράδου είναι χτισμένος μέσα σε μια ρεματιά και οι κατοικίες είναι υπόσκαφες. Αναφέρεται σε πηγές από τα μέσα του 17ου αιώνα, ενώ κατά τον 19ο αιώνα αποτελούσε μεγάλο καπετανοχώρι της Σαντορίνης. Το όνομα του χωριού προέρχεται από την λέξη καρτέρι, πιθανότατα γιατί εκεί στηνόταν καρτέρι στους πειρατές.
Βόθωνας
Ο Βόθωνας είναι χωριό της Σαντορίνης, το οποίο βρίσκεται σε απόσταση 3,3 χιλιομέτρων νοτιοανατολικά από τα Φηρά.
Το μεγαλύτερο μέρος του οικισμού είναι υπόσκαφο: οι κάτοικοι του χωριού έσκαψαν τις κατοικίες τους στα τοιχώματα μιας χαράδρας μήκους πέντε χιλιομέτρων, κάτι που διευκολύνθηκε από το ηφαιστειακό υπέδαφος. Η ονομασία του χωριού προέρχεται από αυτή τη χαράδρα.
Κοντά στο χωριό βρίσκονται οι εκκλησίες της Αγίας Τριάδας, της Αγίας Άννας και η εκκλησία της Παναγίας του 1700.
Στο Βόθωνα υπάρχει το υπόσκαφο Μουσείο Οίνου, σε σχήμα λαβυρίνθου, το οποίο παρουσιάζει την ιστορία του κρασιού και των ντόπιων αμπελουργών της Σαντορίνης από το 1660 έως το 1970. Στη χαμηλότερη είσοδο του χωριού βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγίου Ρούσσου, χτισμένο σε βράχο από ελαφρόπετρα.
Επισκοπή Γωνιάς
Η Επισκοπή Γωνιάς είναι χωριό της Σαντορίνης, το οποίο βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού του Προφήτη Ηλία, σε απόσταση 6 χιλιομέτρων νοτιοανατολικά από τα Φηρά. Με βάση την απογραφή του 2001 έχει 79 κατοίκους. Διοικητικά ανήκει στο Τοπικό διαμέρισμα Επισκοπής Γωνιάς του δήμου Θήρας. Αποκαλείται και Μέσα Γωνιά, όπως ήταν το επίσημο όνομα του χωριού μέχρι το 1915, ενώ σε παλιούς χάρτες αναφέρεται και ως Κάτω Γωνιά. Το όνομα Επισκοπή Γωνιάς οφείλεται στην ύπαρξη πλησίον του χωριού του μεσοβυζαντινού ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή Παναγιά η Επισκοπή, ο οποίος στα παλαιά χρόνια αποτέλεσε την έδρα, αρχικά της ορθόδοξης και αργότερα της λατινικής επισκοπής του νησιού.
Το χωριό της Επισκοπής Γωνιάς καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά από τον μεγάλο σεισμό του 1956 και οι περισσότεροι κάτοικοι μετοίκησαν στο Καμάρι.
Έξω Γωνιά
Η Έξω Γωνιά βρίσκεται σε απόσταση 8 χιλιομέτρων νοτιοανατολικά από τα Φηρά. Το χωριό είναι κτισμένο αμφιθεατρικά σε μια πλαγιά, έχει υψόμετρο 196 μέτρα και χαρακτηριστικό του είναι οι όμορφες εκκλησίες του και τα αρχοντικά του σπίτια που ακολουθούν με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του νησιού. Σε παλιούς χάρτες αναφέρεται και ως Απάνω Γωνιά.
Στην Έξω Γωνιά δεσπόζει η εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους, η οποία είναι μία από τις τρεις μεγαλύτερες εκκλησίες της Σαντορίνης και πανηγυρίζει στις κάθε έτος στις 10 Φεβρουαρίου.
Μεσσαριά
Η Μεσαριά βρίσκεται σε απόσταση 3,5 χιλιομέτρων από τα Φηρά. Η ύπαρξη της Μεσαριάς καταγράφεται ήδη από τα μέσα του 17ου αιώνα. Κατά τον 19ο αιώνα αποτέλεσε το βιομηχανικό κέντρο της Σαντορίνης.
Το 1929 ιδρύθηκε στην Μεσαριά το ιδιωτικό οφθαλμιατρείο “Αγία Βαρβάρα”, γνωστό και ως “Δανέζειο Οφθαλμιατρείο”. Είχε τεράστια συμβολή στην αντιμετώπιση του τραχώματος στο νησί, μία αρρώστια από την οποία έπασχε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των κατοίκων του νησιού και η οποία οδηγεί στην τύφλωση. Το οφθαλμιατρείο έκλεισε το 1954 με απόφαση του τότε υπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, η οποία προέβλεπε και την ίδρυση δημόσιου αντιτραχωματικού οργανισμού.
Αξιοθέατα
Αρχοντικό Γεωργίου Εμμανουήλ Αργυρού
Ο Γεώργιος Εμμανουήλ Αργυρός ήταν κτηματίας και έμπορος κρασιών. Το αρχοντικό χτίστηκε το 1888 πάνω σε προϋπάρχουσα ισόγεια παραδοσιακή κατοικία του 1860. Υπέστη σοβαρές ζημιές στον σεισμό του 1956, αλλά έχει αποκατασταθεί πλήρως και σήμερα έχει κηρυχθεί ως έργο τέχνης με ζώνη προστασίας 50 μέτρων περιμετρικά της ιδιοκτησίας. Το ισόγειο λειτουργεί ως ξενώνας Α΄ κατηγορίας ενώ ο όροφος ως μουσείο. Στο Αρχοντικό Αργυρού γίνονται ομαδικές ή ατομικές ξεναγήσεις στους επισκέπτες.
Αρχοντικό Σαλίβερου
Όπως μαρτυρεί εγχάρακτη επιγραφή στην είσοδο του αρχοντικού, χτίστηκε το 1893. Σήμερα είναι ακατοίκητο και μη επισκέψιμο.
Φοινικιά
Η Φοινικιά βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νησιού με θέα νότια προς την καλντέρα σε υψόμετρο 127 μέτρων. Απέχει 14 χλμ. βορειοδυτικά από τα Φηρά και περίπου 2 χλμ. ανατολικά από την Οία. Πρόκειται για οικισμό που ακολουθεί την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του νησιού με όμορφα μικρά πετρόκτιστα σοκάκια, αρκετά υπόσκαφα σπίτια, στο κέντρο του δεν κυκλοφορούν αυτοκίνητα και παρουσιάζει ήπια τουριστική ανάπτυξη.Παλιότερα οι κάτοικοί της ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία και ειδικότερα την αμπελουργία.
Περίσσα
Η Περίσσα είναι παραθαλάσσιο χωριό της Σαντορίνης, το οποίο βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της, σε απόσταση 13 χιλιομέτρων από τα Φηρά. Είναι γνωστή για την μαύρη παραλία της.
Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι η Περίσσα βρίσκεται στην θέση της αρχαίας πόλης της Ελευσίνας, η οποία αναφέρεται από τον Πτολεμαίο τον Γεωγράφο ως μία από τις πόλεις της Σαντορίνης. Ευρήματα που αποδεικνύουν ότι στην Περίσσα υπήρχε αρχαία πόλη έχουν βρεθεί ήδη από το 1836, κατά την διάρκεια ανασκαφών. Πάνω στα ερείπια της αρχαίας αυτής πόλης οικοδομήθηκε κατά τους βυζαντινούς χρόνους άλλη πόλη, η οποία πρέπει να ήταν ιδιαίτερα πλούσια, κάτι που αποδεικνύεται και από την ύπαρξη εκεί ερειπίων μεγάλης τρίκλιτης βασιλικής της Αγίας Ειρήνης. Η πόλη εκτιμάται ότι έφτασε σε παρακμή κατά την διάρκεια της βασιλείας του Λεόντα Γ του Ίσαυρου. Πιθανότατα η παρακμή της πόλης να σχετίζεται είτε άμεσα με την ηφαιστειακή έκρηξη του 726 στην Παλαιά Καμένη είτε έμμεσα εξαιτίας της συμμετοχής των κατοίκων στην επανάσταση του 727 εναντίον του εικονομάχου αυτοκράτορα ως δείγμα θεϊκής οργής κατά του οποίου θεωρήθηκε η έκρηξη.
Παλαιοχριστιανική Βασιλική της Αγίας Ειρήνης
Στους πρόποδες του Μέσα Βουνού βρίσκονται τα ερείπια της Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής της Αγίας Ειρήνης, η κατασκευή της οποίας χρονολογείται από τα τέλη του 5ου αιώνα, ενώ φαίνεται να υπήρξε και δεύτερη οικοδομική φάση κατά το δεύτερο μισό του 6ου αιώνα. Ήταν τρίκλιτη βασιλική με μήκος μεσαίου κλίτους 25 μέτρα. Η αποκάλυψη της έγινε το 1992 όταν η 2η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων άρχισε εργασίες υποστήλωσης σε μεσοβυζαντινό (8ο με 9ο αιώνα) δίκλιτο ερειπωμένο ναό της Αγίας Ειρήνης που βρισκόταν στο σημείο και για την οικοδόμηση του οποίου είχε χρησιμοποιηθεί το ανατολικό μέρος του μεσαίου κλίτους της βασιλικής. Η πλήρης αποκάλυψη της βασιλικής, της οποίας το δάπεδο βρίσκεται σήμερα σε βάθος 2 μέτρων, θα απαιτήσει αρκετά χρόνια ανασκαφικής δραστηριότητας.
Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι αυτός είναι ο ναός από τον οποίο προέκυψε το όνομα “Σαντορίνη” για το νησί.
Παναγιά η Κατεφιανή
Σε μια κοιλότητα στην πλαγιά του Μέσα Βουνού, κάπου 200 μέτρα από τους πρόποδες του, βρίσκεται το εκκλησάκι των Γενεθλίων της Θεοτόκου ή Παναγιά η Κατεφιανή. Το όνομα της προέρχεται από την λέξη κατεφιό, που σημαίνει καταφύγιο, γιατί εκεί πηγαίνανε οι κάτοικοι για να προστατευτούν από εχθρικές επιδρομές. Στην Κατεφιανή προστρέξανε και πολλοί κάτοικοι στον καιρό του Κακού, την ηφαιστειακή έκρηξη του 1650, δηλαδή, στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Κολούμπο.
Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού
Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού είναι μία από τις μεγαλύτερες εκκλησίες της Σαντορίνης και βρίσκεται στην πλατεία της Περίσσας. Η αρχική εκκλησία είχε οικοδομηθεί το χρονικό διάστημα 1835-1840, αλλά καταστράφηκε με τον σεισμό του 1956 και ανακατασκευάστηκε.
Κατά την διάρκεια της ανοικοδόμησης της αρχικής εκκλησίας είχαν αποκαλυφθεί τα ερείπια δύο τρίκλιτων Βασιλικών, τα οποία, δυστυχώς, καταστράφηκαν από τις οικοδομικές εργασίες
Καμάρι
Το Καμάρι είναι παραθαλάσσιο χωριό της Σαντορίνης, το οποίο βρίσκεται στους πρόποδες του Μέσα Βουνού στην ανατολική πλευρά του νησιού, σε απόσταση 9 χιλιομέτρων από τα Φηρά.
Το Καμάρι ήταν το επίνειο της Αρχαίας Θήρας και ονομαζόταν Οία. Ερείπια της αρχαίας Οίας βρίσκονται σήμερα μέσα στη θάλασσα.
Η μεγάλη οικιστική ανάπτυξη του Καμαρίου προέκυψε ουσιαστικά μετά τον μεγάλο σεισμό του 1956, από τους κατοίκους της Μέσα Γωνιάς, η οποία είχε καταστραφεί σχεδόν ολοκληρωτικά.
Αρχαιολογικά Ευρήματα
Το 2002 ανακαλύφθηκε στο Καμάρι αρχαϊκό Ιερό του Αχιλλέα. Η ανακάλυψη αυτή αποδεικνύει ότι ο μυθικός ήρωας λατρευόταν και σε άλλα μέρη εκτός από τη Θεσσαλία. Κοντά στην είσοδο του κτίσματος βρέθηκαν κεραμικά, ανάμεσα στα οποία ένας ιωνικός κύλικας με εγχάρακτη επιγραφή που αναφέρει το όνομα του αναθέτη και το όνομα του ήρωα. Είναι το μοναδικό ιερό που έχει ταυτιστεί με τη λατρεία του ήρωα, παρά το γεγονός ότι είναι γνωστή η λατρεία του στην αρχαιότητα από διάφορες γραπτές πηγές
Μεγαλοχώρι
Το Μεγαλοχώρι βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Σαντορίνης, περίπου 9 χιλιόμετρα από τα Φηρά και αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά δείγματα αρχιτεκτονικής του νησιού.
Στην ευρύτερη περιοχή του Μεγαλοχωρίου έχουν βρεθεί ίχνη προϊστορικών οικισμών της Πρωτοκυκλαδικής και Υστεροκυκλαδικής περιόδου. Αναφορά στον σύγχρονο οικισμό γίνεται το 1650 από τον Γάλλο καθολικό ιερέα F. Richard. Στο χωριό, την 1 Ιουλίου διεξάγεται πανηγύρι στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων.
Ο χάρτης του νησιού με κάποια από τα μεγαλύτερα χωριά του:
Δείτε επίσης
Aκολουθήστε μας στo Google News
