Σαν σήμερα, πριν 23 χρόνια μια τραγική είδηση συγκλόνισε τον κόσμο. Οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 ήταν σειρά τεσσάρων συντονισμένων τρομοκρατικών επιθέσεων από την ισλαμιστική τρομοκρατική οργάνωση Αλ Κάιντα εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.
Εκείνο το πρωί, τέσσερα επιβατικά αεροσκάφη που ταξίδευαν από τις βορειοανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες στην Καλιφόρνια, κατελήφθηκαν εν πτήση από 19 τρομοκράτες της Αλ Κάιντα. Οι αεροπειρατές ήταν οργανωμένοι σε τρεις ομάδες πέντε αεροπειρατών και μία ομάδα τεσσάρων. Κάθε ομάδα είχε έναν αεροπειρατή που είχε λάβει εκπαίδευση πιλότου, ο οποίος ανέλαβε τον έλεγχο του αεροσκάφους. Ο ρητός στόχος τους ήταν να καταρρίψουν κάθε αεροπλάνο σε ένα εξέχον αμερικανικό κτίριο, προκαλώντας τεράστιες απώλειες και μερική ή πλήρη καταστροφή των κτιρίων στόχων.Οι επιθέσεις προκάλεσαν τεράστιες υλικές ζημιές, είχαν μεγάλο αντίκτυπο στις ΗΠΑ αλλά και σε όλο τον κόσμο αλλά πάνω απ’ όλα κόστισαν τη ζωή σε 2.977 ανθρώπους (και επιπλέον τους 19 τρομοκράτες). Εκτός των όλων άλλων συνεπειών, οι τρομοκρατικές αυτές επιθέσεις ήταν η αιτία να αλλάξουν μια για πάντα τα αεροπορικά ταξίδια.
Όταν ξεκίνησε αυτός ο αιώνας, μέχρι το 2001 δηλαδή, θα μπορούσατε να μπείτε στο αεροδρόμιο 20 λεπτά πριν από μια πτήση εσωτερικού στις Ηνωμένες Πολιτείες και να περπατήσετε κατευθείαν μέχρι την πύλη σας. Ίσως κάποιος δικός σας να ερχόταν μέχρι την πύλη για να σας αποχαιρετήσει. Μπορεί να μην έχετε ταυτότητα με φωτογραφία στη χειραποσκευή σας, αλλά θα μπορούσατε να έχετε λεπίδες και υγρά.
Το 2001, ο Sean O’Keefe, τώρα καθηγητής στο Πανεπιστήμιο των Συρακουσών και πρώην πρόεδρος της αεροδιαστημικής και αμυντικής εταιρείας Airbus, ήταν αναπληρωτής διευθυντής του Γραφείου Διαχείρισης και Προϋπολογισμού στην κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους.
«Στον Λευκό Οίκο, ήμουν μέλος της ομάδας Ασφαλείας του Εθνικού Συμβουλίου», είπε στο CNN Travel. Αυτός και οι συνάδελφοί του είχαν ενημερωθεί για την τρομοκρατική ομάδα της Αλ Κάιντα και κατάλαβαν την απειλή που αποτελούσε, «αλλά την ίδια στιγμή η φαντασία μας απλά δεν μας έδινε την ικανότητα να σκεφτούμε ότι κάτι σαν την 11/9 θα μπορούσε να συμβεί».
Είχαν περάσει σχεδόν 30 χρόνια από τις παλαιστινιακές τρομοκρατικές επιθέσεις στο αεροδρόμιο της Ρώμης το 1973, οι οποίες σκότωσαν 34 άτομα και απέδειξαν ότι τα αεροπορικά ταξίδια ήταν ευάλωτα στη διεθνή τρομοκρατία. «Αυτό φαινόταν να έχει αλλάξει ολόκληρη τη δομή ασφάλειας στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή με τρόπο που δεν διείσδυσε πραγματικά στην αμερικανική ψυχή», είπε ο O’Keefe. «Είναι αυτή η τυπική αμερικανική νοοτροπία, πρέπει να το ζήσουμε για να το πιστέψουμε».
Στη συνέχεια, το πρωί της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, μια ομάδα 19 αεροπειρατών μπόρεσε να επιβιβαστεί σε τέσσερις διαφορετικές εσωτερικές πτήσεις στις βορειοανατολικές ΗΠΑ σε μια σειρά συντονισμένων τρομοκρατικών επιθέσεων που θα στοίχιζαν σχεδόν 3.000 ζωές. Το να πετάς στην Αμερική και στον υπόλοιπο κόσμο, δεν θα ήταν ποτέ ξανά το ίδιο.
«Μόλις κάτι συνέβη στη Νέα Υόρκη»
Ο O’Keefe βρισκόταν στη Δυτική Πτέρυγα του Λευκού Οίκου με τον αντιπρόεδρο Dick Cheney όταν ήρθαν τα νέα. «Είχαν ανοιχτή την τηλεόραση, στην πραγματικότητα το CNN», θυμάται. «Το τηλέφωνο χτύπησε. Ο ρεσεψιονίστ του βρισκόταν στην ανοιχτή γραμμή για να του το πει, κάτι μόλις συνέβη στη Νέα Υόρκη».
Όπως εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο που παρακολουθούν ζωντανά τις ίδιες σκηνές μετά το πρώτο αεροπλάνο χτύπησε στον Βόρειο Πύργο του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου, ο O’Keefe και οι σύντροφοί του υπέθεσαν ότι ήταν μάρτυρες ενός τρομερού ατυχήματος, θέμα της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Αεροπορίας και του Υπουργείου Μεταφορών .
Αλλά όταν το δεύτερο αεροπλάνο χτύπησε τον Νότιο Πύργο 17 λεπτά αργότερα, ο O’Keefe είπε: «Αυτή ήταν η στιγμή που ήταν πραγματικά απόδειξη ότι αυτό ήταν κάτι περισσότερο από ατύχημα, ήταν μια προμελετημένη προσπάθεια. Οι φρουροί ασφαλείας, η μυστική υπηρεσία, όλοι κινητοποιήθηκαν».
Τα γεγονότα εκείνου του πρωινού στις ΗΠΑ άλλαξαν το έθνος «αυτόματα, αμέσως, σε ένα εμμονικό, με μεγάλο και μικρό τρόπο, με την προστασία της ασφάλειάς του», έγραψε ο ιστορικός Τζέιμς Μαν το 2018. «Ο τρόπος με τον οποίο περνούν σήμερα 325 εκατομμύρια Αμερικανοί από τα αεροδρόμια ξεκίνησε στις 12 Σεπτεμβρίου και δεν επέστρεψε ποτέ σε αυτό που ήταν στις 10 Σεπτεμβρίου».
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ άρχισε αμέσως να εργάζεται για το μανιφέστο ασφαλείας που μέχρι τις 19 Νοεμβρίου 2001 θα ψηφιζόταν ως νόμος για την ασφάλεια της αεροπορίας και των μεταφορών.
«Το γεγονός ότι είχαν ενορχηστρώσει αυτή την απεργία με τρεις διαφορετικές πτήσεις σε τρία διαφορετικά μέρη» κατέστησε σαφές πόσο ευάλωτες ήταν οι ΗΠΑ, είπε ο O’Keefe. «Ήταν ένα πραγματικό χαστούκι στο πρόσωπο. Μας θύμισε πόσο αφελείς ήμασταν».
Η επίτευξη συμφωνίας από το Κογκρέσο σχετικά με τις αλλαγές στην ασφάλεια ήταν γρήγορη και ομόφωνη, υπενθύμισε. Χρειαζόμασταν «να διαθέσουμε αμέσως τους πόρους, να ενισχύσουμε όλες αυτές τις πόρτες και τα πιλοτήρια και να δημιουργήσουμε πραγματικά περιμέτρους ασφαλείας».
Στα αεροδρόμια και στις αεροπορικές εταιρείες, εν τω μεταξύ, εισήχθησαν αυστηρότερα μέτρα ασφαλείας μόλις άρχισαν τα πολιτικά αεροπορικά ταξίδια στις 14 Σεπτεμβρίου. Η Εθνική Φρουρά παρείχε ένοπλο στρατιωτικό προσωπικό στα αεροδρόμια και οι ταξιδιώτες αντιμετώπισαν μεγάλες ουρές καθώς ξεκίνησαν τα νέα συστήματα.
Αυτοί οι πρώτοι επιβάτες μετά την 11η Σεπτεμβρίου –άνθρωποι που δεν είχαν ακυρώσει ή επαναπρογραμματίσει τα ταξίδια τους– αποδέχονταν σε μεγάλο βαθμό το νέο καθεστώς υψηλής ασφάλειας, με τις διακοπές και τις καθυστερήσεις του, είπε ο O’Keefe.
Έλεγχοι ταυτοποίησης
Μερικοί από τους αεροπειρατές της 11ης Σεπτεμβρίου είχαν τη δυνατότητα να επιβιβαστούν σε πτήσεις χωρίς την κατάλληλη ταυτότητα. Μετά τις επιθέσεις, όλοι οι επιβάτες ηλικίας 18 ετών και άνω θα χρειάζονταν έγκυρο πιστοποιητικό ταυτότητας που να έχει εκδοθεί από την κυβέρνηση προκειμένου να πετάξουν, ακόμη και σε πτήσεις εσωτερικού. Τα αεροδρόμια θα μπορούσαν να ελέγξουν την ταυτότητα των επιβατών ή του προσωπικού ανά πάσα στιγμή για να επιβεβαιώσουν ότι ταιριάζει με τα στοιχεία της κάρτας επιβίβασής τους.
Πριν από τα γεγονότα, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ διέθετε μια μικρή λίστα ατόμων που θεωρούνταν κίνδυνος απειλής για τα αεροπορικά ταξίδια. Ωστόσο, αυτό που γνωρίζουμε σήμερα ως No Fly List – ένα υποσύνολο της βάσης δεδομένων ελέγχου τρομοκρατών που υποδηλώνει άτομα στα οποία απαγορεύεται η επιβίβαση σε εμπορικά αεροσκάφη για ταξίδια προς, έξω και εντός των ΗΠΑ – αναπτύχθηκε ως απάντηση στην 11η Σεπτεμβρίου.
Σε όλο τον κόσμο, οι χώρες έγιναν πιο αυστηρές με τους ελέγχους ταυτότητας, τον έλεγχο ασφαλείας και τις δικές τους εκδόσεις του No Fly List. Το 2002, η Ευρωπαϊκή Ένωση εισήγαγε έναν κανονισμό απαιτώντας από τις αεροπορικές εταιρείες να επιβεβαιώσουν ότι ο επιβάτης που επιβιβάζεται στο αεροσκάφος είναι το ίδιο άτομο που έκανε check-in στις αποσκευές του, πράγμα που σήμαινε να ελέγχει την ταυτότητα τόσο κατά τον έλεγχο των αποσκευών όσο και κατά την επιβίβαση. Αργότερα στη δεκαετία, τα αναγνωριστικά δακτυλικών αποτυπωμάτων και η σάρωση αμφιβληστροειδούς και ίριδας εισήχθησαν σε ορισμένες χώρες.
Πώς είναι να κάνεις ένα οδικό ταξίδι από τις ΗΠΑ στον Καναδά αυτή τη στιγμή
Η δημιουργία του TSA
Ο έλεγχος αεροδρομίων στις ΗΠΑ ήταν αποσπασματικός, ο οποίος πραγματοποιούνταν από ιδιωτικές εταιρείες ασφαλείας που είχαν διοριστεί από αεροπορικές εταιρείες ή αεροδρόμια.
Ως μέρος του νέου νόμου για την ασφάλεια, η Διοίκηση Ασφάλειας Μεταφορών (Transportation Security Administration / TSA) εισήχθη τον Νοέμβριο του 2001. Τώρα η TSA είναι μια υπηρεσία του Υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, η οποία ιδρύθηκε ένα χρόνο αργότερα και ανέλαβε όλες τις λειτουργίες ασφαλείας της FAA και αεροπορικές εταιρείες και αεροδρόμια των ΗΠΑ.
Μέχρι το τέλος του 2002, ο οργανισμός είχε ήδη προσλάβει σχεδόν 60.000 υπαλλήλους, έγραψε ο ιστορικός της TSA, Michael PC Smith .
Κοιτάζοντας πίσω 20 και χρόνια αργότερα, ο O’Keefe σκέφτηκε ότι ήταν «μια τεράστια πρόκληση εκείνη τη στιγμή μετά να κινητοποιηθεί ένα εντελώς νέο στέλεχος των δυνάμεων ασφαλείας, χιλιάδες εκπαιδευμένοι επαγγελματίες για να το κάνουν αυτό».
«Δεν ήταν χωρίς ελαττώματα», πρόσθεσε. «Ζητήματα στρατολόγησης και σωστή εκπαίδευση και όλα τα πράγματα που ήταν απαραίτητα: Περάσαμε από πολλές αναμετρήσεις και αρχίσαμε να το κάνουμε αυτό».
Το γεγονός ότι οι «σύμμαχοι και φίλοι και εταίροι» της Αμερικής σε όλο τον κόσμο «το είχαν ήδη περάσει», ήταν ένα τεράστιο όφελος, είπε. «Μπορέσαμε να μάθουμε από αυτούς, πώς το έκαναν και τι έκαναν».
Έλεγχος ασφαλείας
Μερικοί από τους αεροπειρατές της 11ης Σεπτεμβρίου αναφέρθηκε ότι έφεραν κόφτες κιβωτίων και μικρά μαχαίρια , τα οποία μπόρεσαν να περάσουν από την ασφάλεια.
Σύντομα, με τη νέα βελτιωμένη επιβολή από την TSA, τα πιθανά όπλα όπως λεπίδες, ψαλίδια και βελόνες πλεξίματος δεν επιτρέπονταν πλέον στο αεροσκάφος και οι εργαζόμενοι στο αεροδρόμιο ήταν καλύτερα εκπαιδευμένοι για να ανιχνεύουν όπλα ή εκρηκτικά.
Μέχρι το τέλος του 2002, η TSA εκπλήρωσε μια βασική εντολή του νόμου για την ασφάλεια της αεροπορίας και των μεταφορών με την ανάπτυξη συστημάτων ανίχνευσης εκρηκτικών σε εθνικό επίπεδο. Τα επόμενα χρόνια, άλλες τρομοκρατικές επιθέσεις θα άλλαζαν περαιτέρω αυτά που μπορούσαμε και δεν μπορούσαμε να φέρουμε στα αεροπλάνα.
Τον Αύγουστο του 2006, ένα αποτυχημένο σχέδιο πυροδότησης υγρών εκρηκτικών σε πολλαπλές υπερατλαντικές πτήσεις οδήγησε στους σημερινούς περιορισμούς στα υγρά, τα τζελ και τα αερολύματα στις χειραποσκευές. Τον ίδιο μήνα, η TSA άρχισε να απαιτεί από τους επιβάτες να αφαιρούν τα παπούτσια τους για να ελέγξουν για εκρηκτικά –πέντε χρόνια μετά το περιστατικό «βομβαρδισμού παπουτσιών» του 2001– και η υπηρεσία ανέπτυξε επίσης ομοσπονδιακούς στρατάρχες αεροπορίας στο εξωτερικό.
Οι ανιχνευτές μετάλλων ήταν στάνταρ στα αεροδρόμια πριν από την 11η Σεπτεμβρίου, αλλά τον Μάρτιο του 2010 – μερικούς μήνες μετά τη σύλληψη του «βομβιστή εσωρούχων» σε πτήση την ημέρα των Χριστουγέννων μετά από μια κακή επίθεση στον αέρα χρησιμοποιώντας μια συσκευή κρυμμένη κάτω από τα ρούχα του – άρχισαν οι σαρωτές ολόκληρου σώματος να εγκαθίστανται στα αεροδρόμια των ΗΠΑ και περίπου 500 ήταν σε δράση μέχρι το τέλος του ίδιου έτους.
Μέχρι τον Ιούλιο του 2017, ως απάντηση στο αυξημένο ενδιαφέρον των τρομοκρατών για απόκρυψη αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών μέσα σε εμπορικά ηλεκτρονικά είδη και άλλα χειροποίητα αντικείμενα, η TSA άρχισε να απαιτεί από τους ταξιδιώτες να τοποθετούν όλα τα προσωπικά ηλεκτρονικά στοιχεία μεγαλύτερα από ένα κινητό τηλέφωνο σε κάδους για έλεγχο με ακτίνες Χ. Τον επόμενο Φεβρουάριο, η τεχνολογία αναγνώρισης προσωπικών δεδομένων ήταν επίσης πιλοτική.
Ασφάλεια επί του αεροσκάφους
«Στο παρελθόν το να μπεις σε ένα πιλοτήριο ενός αμερικανικού αεροσκάφους που πετούσε στον αμερικανικό εναέριο χώρο ήταν τόσο εύκολο όσο οι πόρτες που χρησιμοποιούσες για να μπεις στην τουαλέτα», θυμάται ο O’Keefe.
Τα αλεξίσφαιρα και κλειδωμένα πιλοτήρια έγιναν πρότυπο στα εμπορικά επιβατικά αεροσκάφη μέσα σε δύο χρόνια από την 11η Σεπτεμβρίου.
Ο νόμος περί οπλισμού πιλότων κατά της τρομοκρατίας υπογράφηκε σε νόμο τον Νοέμβριο του 2002 και τον επόμενο Απρίλιο, οι πρώτοι πιλότοι που φέρουν όπλα βρίσκονταν σε εμπορικές πτήσεις των ΗΠΑ.
Ενώ οι λάτρεις της αεροπορίας και τα παιδιά μπορούσαν κάποτε να ελπίζουν ότι θα επισκεφθούν το θάλαμο πτήσης, αυτό το όνειρο έλαβε τέλος γρήγορα.
Ο πιλότος ιδιωτικού τζετ και σταρ των μέσων κοινωνικής δικτύωσης Ρέιμον Κοέν είπε στο CNN Travel τον Ιούλιο ότι πιστεύει ότι η πρωτοφανής απροσβασιμότητα προσέθεσε “μυστήριο” στις πτήσεις
«Οι άνθρωποι δεν είναι πλέον ευπρόσδεκτοι στο πιλοτήριο, επομένως είναι σαν ένα μεγάλο μυστικό», είπε ο Κοέν. «Τώρα αυτό (ακολουθώντας πιλότους στο Instagram) είναι ένας από τους μόνους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι μπορούν να δουν τι συμβαίνει».
Η εμπιστοσύνη των επιβατών
Ο άμεσος αντίκτυπος της 11ης Σεπτεμβρίου περιελάμβανε μεγάλη πτώση στη ζήτηση ταξιδιών. Όχι μόνο χτυπήθηκε η εμπιστοσύνη των επιβατών, αλλά η πρόσθετη ασφάλεια σήμαινε ότι η εμπειρία πτήσης δεν ήταν πλέον γρήγορη και χωρίς προβλήματα.
Το 2006, η Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών (IATA) υπολόγισε ότι τα έσοδα των αεροπορικών εταιρειών από τις εσωτερικές πτήσεις των ΗΠΑ μειώθηκαν κατά 10 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως μεταξύ 2001 και 2006. Για σύγκριση, οι καθαρές απώλειες παγκοσμίως λόγω της πανδημίας του Covid το 2020 ήταν 126,4 δισεκατομμύρια δολάρια συνολικά σύμφωνα με την ΙΑΤΑ.
Σε μια μελέτη του 2005 σχετικά με τον αντίκτυπο της 11ης Σεπτεμβρίου στα ατυχήματα οι Garrick Blalock, Vrinda Kadiyali και Daniel H. Simon του Πανεπιστημίου Cornell βρήκαν αύξηση στα τροχαία ατυχήματα των ταξιδιωτών που επιλέγουν να οδηγούν αντί να πετούν. Η ακούσια συνέπεια αυτού ήταν ότι «οι θάνατοι από οδήγηση αυξήθηκαν σημαντικά μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001». Εκτίμησαν ότι συνολικά 1.200 επιπλέον θάνατοι από οδήγηση τα τελευταία πέντε χρόνια οφείλονταν στην επίδραση της 11ης Σεπτεμβρίου.
Μιλώντας παλιότερα στο CNN (ενόψει της 20ής επετείου της 11ης Σεπτεμβρίου), ο Kadiyali είχε πει: «Υπήρξε η πτώση της Καμπούλ και όλα αυτά τα πρόσφατα (τότε) γεγονότα στο Αφγανιστάν (…) Πέρασε από το μυαλό μου αν οι άνθρωποι θα άρχιζαν να νευριάζουν με το να πετούν ξανά».
Οι καθυστερήσεις, οι μεγάλες ουρές και η σύγχυση για τους περιορισμούς ήταν επίσης όλα ξανά στην ημερήσια διάταξη στην εποχή της πανδημίας.
Σχετικά με το εάν κάτι σαν την 11η Σεπτεμβρίου θα μπορούσε να συμβεί ξανά, ο O’Keefe αναλογίστηκε το γεγονός ότι τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της Εσωτερικής Ασφάλειας και των υπηρεσιών ασφαλείας σε όλο τον κόσμο, δεν μπορούν ποτέ να μοιραστούν με το ευρύ κοινό.
«Στη διαδικασία εκπαίδευσης του κοινού, αυτό που κάνετε επίσης είναι να εκπαιδεύετε τους τρομοκράτες», έτσι δεν θα μάθουμε ποτέ για όλες τις παραλίγο χαμένες απόπειρες, είπε. «Σχεδόν μπαίνεις σε μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας».
Εκείνο το πρωί του Σεπτέμβρη του 2001 «γύρισε τον διακόπτη αμέσως από την σχεδόν ανύπαρκτη ασφάλεια στο άλλο άκρο».
Ωστόσο, περισσότερο από δύο δεκαετίες αργότερα, δεν υπήρξαν τρομοκρατικές επιθέσεις με βάση την αεροπορία που να πλησιάζει την κλίμακα της 11ης Σεπτεμβρίου. Είπε ο O’Keefe, «Αυτά τα μέτρα ασφαλείας λειτούργησαν».
Δείτε επίσης
- Η ευρωπαϊκή χώρα που αναδείχθηκε για τρίτη συνεχόμενη χρονιά ως η «καλύτερη του κόσμου»
- ΗΠΑ: Χιλιάδες πτήσεις ακυρώθηκαν καθώς οι ακραίες θερμοκρασίες και οι παγωμένες καταιγίδες στην Αρκτική πλήττουν τη χώρα
- Οι πιο ασφαλείς αεροπορικές εταιρείες για το 2024
- Τα πιο ισχυρά διαβατήρια στον κόσμο για το 2024
Aκολουθήστε μας στo Google News
