Νέα Φιλαδέλφεια: Το καινούριο γήπεδο της ΑΕΚ και η νέα πνοή στην ιστορική συνοικία της Αττικής

Η Νέα Φιλαδέλφεια στα βορειοδυτικά προάστια της Αττικής είναι μια ιστορική περιοχή άρρηκτα συνδεδεμένη με τους πρόσφυγες και την ΑΕΚ. Μέχρι την εγκατάσταση των προσφύγων άλλωστε, ήταν μια καθαρά αγροτική περιοχή που απλωνόταν και στη σημερινή Νέα Χαλκηδόνα, με πολλές μικρές αγροικίες και συνολικό πληθυσμό 110 κατοίκων το 1920, που προέρχονταν από το γειτονικό Μενίδι.

Το προηγούμενο όνομα της Νέας Φιλαδέλφειας ήταν Ποδονίφτης, από το ομώνυμο ρέμα που τη διαρρέει. Ως Νέα Φιλαδέλφεια αναφέρεται επίσημα το 1928 να προσαρτάται στο δήμο Αθηναίων και ονομάστηκε έτσι σε ανάμνηση της πόλης «Φιλαδέλφεια» της Μικράς Ασίας.

- Advertisement -

Το 1924 η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων ξεκίνησε την οικοδόμηση του προσφυγικού συνοικισμού, προκειμένου να δώσει στέγη σε πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Τον Ιούλιο του 1927 εγκαταστάθηκαν οι πρώτες οικογένειες Μικρασιατών από τα προσφυγικά των Αμπελοκήπων, μετά από μεγάλη πυρκαγιά που κατέστρεψε τις παράγκες όπου έμεναν. Τους παραχωρήθηκαν καινούργια διαμερίσματα στον συνοικισμό που οικοδομήθηκε πάνω στα πρότυπα προσφυγικής κηπούπολης. Οι περισσότεροι από τους πρόσφυγες κατάγονταν κυρίως από τη Σμύρνη και δευτερευόντως από την Κωνσταντινούπολη και τα Βουρλά της Ιωνίας. Μεγάλο ποσοστό των σημερινών κατοίκων είναι απόγονοι των πρώτων οικιστών της Νέας Φιλαδέλφειας.

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε ρεύμα, ύδρευση, σχολεία, δρόμοι, πλατείες ή συγκοινωνία. Ο συνοικισμός χτίστηκε από το Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας σε απαλλοτριωμένη έκταση, που ανήκε στον Πανάγιο Τάφο, την επονομαζόμενη Δονοράδες. Στα επόμενα χρόνια αναπτύχθηκε η βιομηχανία στην περιοχή. Μάλιστα από τις βιομηχανικές αυτές εγκαταστάσεις, έχουν χαρακτηριστεί μνημεία η καμινάδα του πρώην εργοστασίου «Μπριτάννια» και το κέλυφος του κυρίως κτηρίου, της καμινάδας και του λεβητοστασίου του πρώην εργοστασίου «Βαμβακουργία».

Μεταπολεμικά η Νέα Φιλαδέλφεια αναδείχτηκε το 1947 σε Δήμο. Την εποχή της έξαρσης του φαινόμενου της αντιπαροχής ο πυρήνας της δεν επηρεάστηκε διατηρώντας τη φυσιογνωμία της πόλης. Μετά από το σεισμό του 1999 και το πλήγμα που δέχτηκε, ο ιστορικός προσφυγικός συνοικισμός προστατεύεται ως παραδοσιακός με προεδρικό διάταγμα. Το 2001 το κτίριο ιδιοκτησίας Φωτεινής Ζαφειροπούλου, στην οδό Μοσχονησίων 8, χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και ως έργο τέχνης.

Η ΑΕΚ και το νέο γήπεδο

Η ΑΕΚ ιδρύθηκε στο κέντρο της Αθήνας το 1924 και μετακόμισε στη Νέα Φιλαδέλφεια κατά τον πρώτο εποικισμό του συνοικισμού προσφύγων της Νέας Φιλαδέλφειας το καλοκαίρι του 1927. Είναι μια από της ιστορικότερες ομάδες και ένας από τους σημαντικότερους ποδοσφαιρικούς συλλόγους της Ελλάδας. Το στάδιο Νίκος Γκούμας στο ίδιο σημείο, ήταν η έδρα ΑΕΚ από το 1930, αλλά έχοντας υποστεί ζημιές από το σεισμό του 1999, κατεδαφίστηκε το 2003, ενώ από το 1999 μέχρι το 2003 συνέχισε τη λειτουργία του με κάποιους περιορισμούς. Ο αγώνας με τον Αρη, στις 3 Μαΐου 2003 αποτέλεσε το κύκνειο άσμα για ένα γήπεδο που έχει συνδέσει το όνομά του, με την ιστορία και το σύνολο των επιτυχιών της ΑΕΚ. Η ΑΕΚ από τότε μέχρι το 2022 χρησιμοποιούσε ως έδρα το Ολυμπιακό στάδιο (Ο.Α.Κ.Α). Από τον Οκτώβριο του 2022, αγωνίζεται ξανά στη Νέα Φιλαδέλφεια, στο καινούργιο της γήπεδο OPAP ARENA – Αγιά Σοφιά.

Όταν πάρθηκε η απόφαση κατεδάφισης του γηπέδου θεωρητικά ήταν ήδη σε εξέλιξη οι ενέργειες για την κατασκευή νέου στον ίδιο χώρο. Ωστόσο τα πάσης φύσεως προβλήματα με τη νομική υπόσταση του σχεδίου, οι διάφορες αντιδράσεις όπως και η έλλειψη πόρων, αποδείχθηκαν αξεπέραστα για την εκ νέου κατασκευή του γηπέδου. Ακόμα και ο νέος νόμος που προωθήθηκε και εν τέλει ψηφίστηκε στα τέλη του 2003, αποδείχθηκε ανεπαρκής. Η Νέα Φιλαδέλφεια που αρχικά είχε συμπεριληφθεί στο φάκελο των έργων για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, βρέθηκε εν τέλει εκτός φακέλου. Αποτέλεσμα ήταν να χρειαστούν σχεδόν… 20 χρόνια προκειμένου η ΑΕΚ να επιστρέψει «σπίτι» της… Tώρα όμως όλα αυτά αποτελούν παρελθόν και το μεγάλο όνειρο της ομάδας αλλά κυρίως του κόσμου της ΑΕΚ πήρε σάρκα και οστά. Η ομάδα έχει πλέον ένα γήπεδο – στολίδι για τον αθλητισμό αλλά και την πόλη, μια σπουδαία αθλητική «προίκα» για την Αττική, ένα γήπεδο ευρωπαϊκών προδιαγραφών, το ομορφότερο της χώρας αυτή τη στιγμή και φυσικά το πιο καινούριο, που εκτός από τον αέρα ανανέωσης στην ομάδα έδωσε και στην περιοχή.

Οι αρμόδιοι φορείς συνεργάστηκαν για να ολοκληρωθεί το γήπεδο ενώ καθοριστική ήταν και η συμβολή της Περιφέρειας Αττικής στην ολοκλήρωση του έργου, θέτοντας ως προτεραιότητα, την ασφαλή λειτουργία του νέου γηπέδου για τους θεατές.
Από το 2020 μέχρι την ολοκλήρωση του έργου δόθηκαν από την Περιφέρεια 35.000.000 ευρώ για την κατασκευή και τον εξοπλισμό του νέου γηπέδου, ενώ παράλληλα υλοποιήθηκε και η αναγκαία παρέμβαση της υπογειοποίησης τμήματος της οδού Πατριάρχου Κωνσταντίνου κι άλλων συνοδών έργων στον Δήμο Νέας Φιλαδέλφειας – Χαλκηδόνας, με στόχο την ομαλή λειτουργία της αθλητικής εγκατάστασης , την ασφαλή πρόσβαση των θεατών και τη βελτίωση των κυκλοφοριακών συνθηκών στην ευρύτερη περιοχή.

Τα συμπληρωματικά αυτά έργα γύρω από το γήπεδο, η δημιουργία ενός “ζωντανού κόμβου” για τους φιλάθλους της ομάδας αλλά και λάτρεις του ποδοσφαίρου έδωσαν σίγουρα ώθηση στην επιχειρηματικότητα της περιοχής ειδικά στο χώρο της εστίασης αλλά και γενικά μια νέα πνοή στην περιοχή που έστρεψε τα “φώτα” πάνω της.

Πέρα από την ίδια την ομάδα, και η Νέα Φιλαδέλφεια μπορεί να υπερηφανεύεται ότι έχει το ομορφότερο γήπεδο της χώρας, ένα γήπεδο που έδωσε ξανά μεγαλύτερο παλμό σε μια ούτως ή άλλως ζωντανή συνοικία. Τα δε εγκαίνια του γηπέδου εξελίχθηκαν σε μια φαντασμαγορική αλλά και συγκινητική γιορτή.

Χαρακτηριστικά του γηπέδου
Το εξωτερικό του γηπέδου θυμίζει κάστρο. Η επιφάνειά του είναι καλυμμένη από φυσικό χλοοτάπητα και διαθέτει δύο πίνακες αποτελεσμάτων LED υψηλής ευκρίνειας. Έχει ύψος 27 μέτρων από τη κορυφή των κερκίδων και 30 μέτρων από το σκέπαστρο. Διαθέτει τέσσερις προεξέχοντες τσιμεντένιους πυλώνες σε κάθε γωνία του, 40 μέτρα σε ύψος συνολικά.

Οι κερκίδες εκτείνονται σε δύο διαζώματα και 45 θύρες, οι οποίες εκτός από αρίθμηση φέρουν και ονόματα πόλεων της Μικράς Ασίας, με χωρητικότητα 31.100 ατόμων. Αξίζει να σημειωθεί πως στην αρίθμηση οι θύρες είναι 48, καθώς έχουν παραληφθεί οι αριθμοί 4, 7 και 13, συνδεδεμένοι με τους οργανωμένους οπαδούς του ΠΑΟΚ, Ολυμπιακού και Παναθηναϊκού αντίστοιχα. Η μόνη θύρα χωρίς ονομασία πόλης είναι η 21, που έχει παραδοσιακά συνδεθεί από τα χρόνια του παλιού γηπέδου με τους οπαδούς της ΑΕΚ και βρίσκεται στην παλιά της θέση, στο πέταλο δηλαδη προς τη μεριά του άλσους. Το γήπεδο επίσης διαθέτει 39 σουίτες με συνολική χωρητικότητα 1400 ατόμων, φέρνοντας έτσι τη συνολική χωρητικότητα του γηπέδου σε περίπου 32.500 άτομα.

Εγκαταστάσεις
Η Αγιά Σοφιά διαθέτει σύγχρονα αποδυτήρια, μπουτίκ, χώρο δεξιώσεων, εστιατόριο/bar, κυλικεία, πρότυπο πρακτορείο ΟΠΑΠ, καθώς και καφετέρεια εμπνευσμένη από τη πολίτικη κουλτούρα στη πλατεία Αγίας Τριάδος, ακριβώς έξω από το νότιο πέταλο. Ταυτόχρονα έχουν γίνει προσπάθειες ώστε το γήπεδο να λειτουργήσει σαν χώρος μνήμης της Μικρασιατικής ιστορίας και πολιτισμού. Τέλος το γήπεδο διαθέτει και μια μικρή εκκλησία με το ίδιο όνομα, αφιερωμένη στον Λουκά Μπάρλο, πρώην πρόεδρο και μεγάλο ευεργέτη της ομάδας.

Νέα Φιλαδέλφεια - OPAP ARENA

Watch this video on YouTube.

Η Νέα Φιλαδέλφεια ωστόσο, που λόγω του γηπέδου συζητήθηκε ξανά και πολύ, έχει να επιδείξει και πολλά ακόμα ενδιαφέροντα σημεία, όπως την εκκλησία της Αγίας Σοφίας, μια σημαντική εκκλησία βυζαντινού ρυθμού, φυσικά το Άλσος αλλά και το μουσείο Μικρασιατικού Ελληνισμού.

Το Άλσος της Νέας Φιλαδέλφειας 420 στρεμμάτων παραμένει σημαντικός πνεύμονας πρασίνου της περιοχής και ένας από τους μεγαλύτερους της Αθήνας. Η δημιουργία του Άλσους άρχισε το 1914, τον Φεβρουάριο του 1956 εγκρίθηκε η κατασκευή λίμνης, το 1959 θεμελιώθηκε ο δημοτικός κινηματογράφος που βρίσκεται στην είσοδό του και το 1976 δημιουργήθηκε το Τουριστικό Περίπτερο. Στον χώρο του άλσους φιλοξενείται και το γραφικό εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής.

Στην περιοχή βρίσκεται επίσης το Μουσείο Μικρασιατικού Ελληνισμού «Φιλιώ Χαϊδεμένου», το οποίο εγκαινίασε το 1999 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Το μουσείο στεγάζει ιστορικά κειμήλια από τη Μικρά Ασία, όπως φορεσιές, βιβλία, έγγραφα, χρηστικά αντικείμενα, τα οποία δώρισαν Μικρασιάτες. Η περισυλλογή των κειμηλίων άρχισε το 1991 με τη φροντίδα της Μικρασιάτισσας Φιλιώς Χαϊδεμένου