Η παγωμένη βασίλισσα κάτω από τον ήλιο του μεσονυχτίου

Από μικρό παιδί άκουγα τις ιστορίες για την παγωμένη χώρα του Αϊ-Βασίλη, το υπέροχο ταξίδι με τους ταράνδους στο δρόμο των αστεριών, τα ονειρικά χιονισμένα βουνά και τα μοναδικά άγρια τοπία της φύσης. Η Λαπωνία είναι η «χώρα του παραμυθιού» και οι κάτοικοί της άνθρωποι χωρίς σύνορα και πατρίδα. Ελάτε να ταξιδέψουμε μέχρι εκεί και να νιώσουμε το πνεύμα των Χριστουγέννων…

Η «Κόρη της Βαλτικής» με υποδέχθηκε φορώντας τα λευκά της. Από την πρώτη στιγμή κατάλαβα ότι η μεγάλη και απλόχωρη Φινλανδία των μόλις 5,5 εκατομμυρίων κατοίκων είναι ένα από τα πλουσιότερα και ομορφότερα κράτη του κόσμου.

Οι ντόπιοι τη λένε χαϊδευτικά Lakeland ή, αλλιώς, το βασίλειο των 1.000 δασών και λιμνών της άσπιλης φύσης, της σιωπής και του Ήλιου του Μεσονυχτίου. Πρόκειται για μια χώρα που ζει δύο χειμώνες το χρόνο^.έναν άσπρο υπό το φως των αστεριών και έναν πράσινο, «λουσμένο» με άπλετες, λαμπερές εικόνες απαράμιλλου φυσικού κάλλους.

Το ταξίδι μας ξεκίνησε από το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος. Το αεροσκάφος προσγειώθηκε στην πρωτεύουσα της Φινλανδίας, το Ελσίνκι, και μετά από μία ώρα η Air Finlandia μάς μετέφερε στην καρδιά της Λαπωνίας, το Ροβανιέμι. Η πτήση από την Αθήνα κρατάει 5 ώρες με ενδιάμεσο σταθμό την Ελβετία -αν επιλέξετε τη Swissair- και μιάμιση ώρα από το Ελσίνκι για το Ροβανιέμι με αεροπλάνο τοπικής εταιρείας.

Στην πόλη του Αϊ-Βασίλη προσγειωθήκαμε στις 4 το απόγευμα^. είχε πέσει κιόλας βαθύ σκοτάδι. Τη συγκεκριμένη περίοδο η μέρα διαρκεί πέντε ώρες. Ξημερώνει στις 10:30 και νυχτώνει στις 16:30. Κατάκοποι, μπήκαμε στο ξενοδοχείο μας. Το τσουχτερό κρύο έφτανε τους -18 βαθμούς Κελσίου. Φάγαμε και πέσαμε αμέσως για ύπνο. Την επόμενη ημέρα θα ξεκινούσε η περιπέτεια.

SNOWMOBILE ΣΤΟΝ ΠΟΤΑΜΟ ΝΑΣΓΚΟΝΙ
Είχαμε κοιμηθεί γύρω στις 11 το βράδυ, οπότε στις 8 το πρωί είχαμε ήδη ξυπνήσει. Έξω, πυκνό σκοτάδι. Πήραμε τον καφέ μας στην αίθουσα του πρωινού και απλά απολαύσαμε την ηρεμία και τη μοναξιά μας. Στις 9:30 άρχισε να χαράζει…

Οι πρώτες εικόνες από το ξενοδοχείο, μαγικές. Το παγωμένο ποτάμι του Νασγκόνι και τα φορτωμένα με χιόνι δέντρα συνέθεταν με το μπλε της αυγής έναν πίνακα ζωγραφικής. Σταμάτησα την ονειροπόληση γιατί είχε έρθει ήδη ο ξεναγός μας. Την πρώτη μας εμπειρία στην παγωμένη Λαπωνία θα τη ζούσαμε με το αρκτικό μέσο μεταφοράς, το snowmobile.

Φορέσαμε διπλές κάλτσες, ειδικές μπότες, εσωθερμική φόρμα και από πάνω στολή του σκι. Την αμφίεση συμπλήρωσαν μια ειδική κουκούλα και κράνος. Στην αρχή θεώρησα υπερβολικό αυτό το ντύσιμο. Ένιωθα λίγο σαν «κρεμμύδι». Όμως, όταν βγήκα στους -20 βαθμούς, άλλαξα γνώμη. Πήραμε τις πρώτες οδηγίες για το πώς θα οδηγούσαμε το μηχανάκι του χιονιού και ξεκινήσαμε μια διαδρομή που θα διαρκούσε σχεδόν τρεις ώρες. Αν και ο αέρας μάς «τρυπούσε», τα ειδικά ρούχα έκαναν καλά τη δουλειά τους. Το μόνο πρόβλημα ήταν το πρόσωπο. Τα μάτια μου έτσουζαν από το κρύο και είχε αρχίσει να μουδιάζει το στόμα μου. Μπορεί με την πρώτη ματιά το snowmobile να φαινόταν εύκολο, όμως τελικά δεν ήταν και τόσο. Δύο φορές παραλίγο να βρεθώ στα βράχια, καθώς ελάχιστα μπορούσα να διακρίνω τους όγκους κάτω από το πέπλο του χιονιού. Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην οδήγηση του snowmobile στη Λαπωνία είναι οι παγίδες που επιφυλάσσει ο ποταμός. Αν κάνεις το λάθος και παρεκκλίνεις της πορείας που έχει χαράξει ο έμπειρος οδηγός, τότε θα βρεθείς στο λεπτό στρώμα του πάγου με κίνδυνο να κάνεις μπάνιο στο ποτάμι, κάτι που δεν θα ήταν καθόλου ευχάριστο…

ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΣ ΣΑΜΙ
Μετά από τρεις ώρες, φτάσαμε στη φάρμα του Ντέιτο Γιάνχεν. Εκεί μας υποδέχθηκε όλη η οικογένεια, φορώντας τις παραδοσιακές στολές των Σάμι.

Οι τελευταίοι ήταν οι πρώτοι κάτοικοι της Λαπωνίας που αφομοιώθηκαν από τους Μαγυάρους και τους Τούρκους, οι οποίοι κατέκτησαν όλη την περιοχή. Σήμερα ξαναβρίσκουν σιγά σιγά την εθνολογική τους ταυτότητα και προσπαθούν να μάθουν στους επισκέπτες λίγα πράγματα για την ιστορία της φυλής τους. Διαβιούν μέσα σε μεγάλες στέπες και βοσκοτόπια παρέα μόνο με τους ταράνδους, ενώ ζουν κυρίως από την κτηνοτροφία και από αυτά που προσφέρουν το εμπόριο και το μαλλί των ταράνδων. Αν βρεθείτε σε μία από τις φάρμες τους κοντά στο Ροβανιέμι θα παίξετε μαζί τους, θα ταΐσετε τα υπέροχα, γλυκά ζώα και θα πάρετε μια γεύση για το πώς αντέχουν σε θερμοκρασίες που φτάνουν τους -35 βαθμούς Κελσίου. Να τους πείτε οπωσδήποτε να σας περάσουν από τη δοκιμασία της φωτιάς, μια πανάρχαια τελετή που έχει να κάνει με τη φιλοξενία. Θα σας βάλουν σε μια σκηνή, θα πιείτε γάλα ταράνδου με τριμμένο κέρατο και θα σας χαρακώσουν ελάχιστα τον σβέρκο για να στάξει λίγο αίμα. Με αυτό τον τρόπο λένε ότι θα φύγουν τα κακά πνεύματα από το σώμα σας. Εμένα, πάντως, η επίσκεψή μου στο αγρόκτημα της οικογένειας Γιάνχεν μού άρεσε και ως εμπειρία αλλά και ως μάθημα ιστορίας. Άλλωστε, πιστεύω ότι όταν βρισκόμαστε σε μια χώρα πρέπει να μαθαίνουμε οπωσδήποτε κάποια πράγματα για το παρελθόν της.

ΨΑΡΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟΝ ΟΝΚΑΣΙ
Στη Λαπωνία όλοι ψαρεύουν από χόμπυ, αλλά και για να επιβιώσουν. Οι μοναδικοί που υπάρχουν εδώ σε αφθονία είναι η τάρανδοι και οι σολομοί. Ο ξεναγός μας, ο Άντυ, επιστρέφοντας από το αγρόκτημα, μας άφησε πάνω στον παγωμένο ποταμό Ονκάσι. Με ένα τεράστιο τρυπάνι κάναμε μια τρύπα στην επιφάνεια και με ένα κουτάλι της σούπας απομακρύναμε τα υπολείμματα του πάγου. Βάλαμε το δόλωμα στο καλάμι και με θερμοκρασία που έφτανε τους -25 βαθμούς Κελσίου προσπαθήσαμε να ψαρέψουμε. Φυσικά δεν πιάσαμε τίποτα, γιατί δεν είχαμε ούτε την υπομονή ούτε την αντοχή να περιμένουμε μέσα στο κρύο, καθώς στο πρώτο κιόλας μισάωρο άρχισαν να μουδιάζουν τα άκρα μας.

ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΑΪ-ΒΑΣΙΛΗ
Παγωμένοι και κουρασμένοι, γυρίσαμε στο ξενοδοχείο μας στις πέντε το απόγευμα. Είχε ήδη βραδιάσει. Έμεινα κάτω από το καυτό νερό τους ντους περισσότερο από 20 λεπτά για συνέλθω από το κρύο. Ήπια και έναν αχνιστό καφέ, και ήμουν έτοιμος για την επίσημη επίσκεψή μου στον αγαπημένο άγιο όλων των παιδιών, τον Αϊ-Βασίλη.

Το χωριό του βρισκόταν σε απόσταση μόλις 15 λεπτών από το κατάλυμά μας. Πρόκειται για μικρά ξύλινα σπιτάκια, υπέροχα φωτισμένα, μέσα στο απόλυτο λευκό, πραγματικό όνειρο για όλα τα παιδάκια που επισκέπτονται τη Λαπωνία. Οι Φινλανδοί το έχουν κάνει τόσο όμορφο, που πραγματικά αξίζει τον κόπο να το επισκεφθείτε. Ο άγιος, επιβλητικός, συμπαθητικός και καλοκάγαθος, με μακριά γενειάδα, τεράστια ξύλινα παπούτσια και υπέροχη κόκκινη στολή, κάθεται στο θρόνο του μέχρι και τις οχτώ το βράδυ, περιμένοντας υπομονετικά να χαιρετίσει τους μικρούς θαυμαστές του και να φωτογραφηθεί μαζί τους. Οπωσδήποτε πρέπει να περάσετε και από το ταχυδρομείο του Αϊ-Βασίλη για να στείλουν τα παιδιά σας το γράμμα τους για το δώρο της επόμενης χρονιάς. Αν έχετε χρόνο, μπορείτε να πιείτε έναν καφέ ή ακόμα και να τσιμπήσετε κάτι στο χωριό που έχει φτιαχτεί ειδικά για τους τουρίστες στο Ροβανιέμι.

ΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΣΑΜΙ ΣΚΟΤΛΙ
Μη φανταστείτε ότι το Ροβανιέμι είναι κάποιος παραμυθένιος τόπος. Πρόκειται για μια πανάκριβη κωμόπολη 40.000 κατοίκων, με απρόσωπα κτίρια και άξεστους Φινλανδούς που δεν σου λένε ούτε καλημέρα. Εκτός από αυτά που σας περιέγραψα παραπάνω, εδώ δεν έχετε να κάνετε απολύτως τίποτε άλλο. Αν σας αρέσει το σκι μπορείτε να φτάσετε μέχρι το χιονοδρομικό κέντρο ή, αν πιστεύετε ότι θα αντέξετε το μπάνιο στα παγωμένα νερά, έχετε τη δυνατότητα να κάνετε σάουνα και μετά κολύμπι σε αυτοσχέδιες λίμνες. Το πιο περιπετειώδες που μπορεί να σας συμβεί είναι η βόλτα με έλκηθρο που το σέρνουν τα περίφημα σκυλιά χάσκυ, κάτι που οι τουρίστες μπορούν να κάνουν μέσα σε έναν «στίβο» 200 μέτρων.

Σίγουρα, αξίζει να φτάσετε μέχρι τα σύνορα με τη Νορβηγία. Είναι πραγματικά φοβερή εμπειρία να ταξιδέψετε 650 χλμ. για να βρεθείτε εκεί και να ζήσετε σε όλο τους το μεγαλείο τις περίφημες «λευκές νύχτες», ενώ ταυτόχρονα θα έχετε την ευκαιρία να θαυμάσετε την άσπιλη και αμόλυντη φύση. Οι δεκάδες λίμνες που θα δείτε στη διαδρομή θα σας γοητεύσουν. Τα παγωμένα ποτάμια θα κερδίσουν το μυαλό και την ψυχή σας. Είναι βέβαιο ότι θα αντικρίσετε κοπάδια ταράνδων να μετακινούνται κατά ομάδες. Όπως, επίσης, αν είστε τυχεροί, θα δείτε αλεπούδες και λύκους. Εμείς το κάναμε και φτάσαμε μέχρι τη γη των Σάμι Σκότλι, ιθαγενών που είναι ορθόδοξοι χριστιανοί και μέχρι σήμερα ζουν νομαδικά, μεταφέροντας ταράνδους στα σύνορα Νορβηγίας- Φινλανδίας. Με μια επίσκεψη στο χωριό τους θα καταλάβετε τι σημαίνει μη τουριστική Φινλανδία. Αν καταφέρετε να κερδίσετε τη συμπάθεια των ντόπιων, σίγουρα θα σας ανοίξουν την ορθόδοξη εκκλησία τους και θα σας δείξουν πώς μαζεύουν τους ταράνδους με τα snowmobiles και τα χάσκυ. Εγώ είχα την τύχη να βρεθώ στη Φινλανδία με την εκπομπή του Alpha και να καταγράψω ένα φοβερό ντοκουμέντο για το κυνήγι του ταράνδου με τους Σάμι, τους ανθρώπους των βουνών. Ακόμη και σήμερα, μετά από τρία χρόνια, θεωρώ αυτή την εμπειρία την πιο σημαντική από όλο το ταξίδι μου στη χώρα. Μακάρι να σταθείτε το ίδιο τυχεροί και να έχετε την ευκαιρία να ζήσετε μερικές στιγμές με αυτούς τους σκληροτράχηλους ανθρώπους που ακόμη και σήμερα ζουν ως νομάδες…