Η Φεζ, µυστηριώδης και ατµοσφαιρική, µε τη µεγαλύτερη και τελειότερη Μεδίνα (παλιά πόλη εντός τειχών) του αραβικού κόσµου, µε χιλιάδες souks (οι ανοιχτές αγορές στα σοκάκια), ιστορικά µνηµεία, παλάτια και τζαµιά, αναπτυσσόµενη αλλά όχι ανεπτυγµένη, είναι για τους περισσότερους µια «οµαλή» µετάβαση από τα δεδοµένα της Δύσης σε πρωτόγονες εξωτικές κουλτούρες και µια πρώτη επαφή µε την Αφρική. Δεν είναι τυχαίο που ξετρελαίνει τους επισκέπτες με τις αντιθέσεις της, οπότε ο Τάσος Δούσης μάς ξεναγεί στα καλύτερά της…
Με µια πρώτη µατιά, η Φεζ µοιάζει να έχει αφοµοιωθεί στο παρελθόν του Μαρόκου, κάτω από το πέπλο του 19ου αιώνα και µε δρόµους χωρίς αυτοκίνητα… Αλλά µετά την αρχική αυτή εντύπωση και πίσω από τα κλειστά παράθυρα, εκπληκτικές αλλαγές έχουν αρχίσει να γίνονται…
Ταξίδι στην «ιερή» πόλη
Kάποιοι λένε πως, αν δεν δεις τη Φεζ, είναι σαν να µην έχεις δει το Μαρόκο… Στο βόρειο τµήµα της χώρας, ανατολικά της πρωτεύουσας Ραµπάτ (209 χλµ.), είναι η παλιότερη από τις 4 «αυτοκρατορικές πόλεις» της χώρας, ενώ παραµένει ακόµα το θρησκευτικό, πολιτιστικό και πνευµατικό κέντρο της και έχει χαρακτηριστεί µνηµείο Παγκόσµιας Κληρονοµιάς της Unesco.
Η «ιερή» πόλη, όπως συνηθίζεται να λέγεται, ιδρύθηκε αµέσως µετά την άφιξη των Αράβων στη Βόρεια Αφρική, το 789 µ.Χ. Είναι γεµάτη από θαυµαστά κτήρια που αντανακλούν τη λάµψη της αραβο-βερβερίνικης φαντασίας και Τέχνης, καθώς και την ψυχολογία των κατοίκων της.
Μαζί με τη Φεζ γνωρίστε και όλες τις υπέροχες πόλεις του Μαρόκο!
Η Φεζ στους καλύτερους τουριστικούς προορισµούς…
Θέλετε πολιτισµό; Πρωτόγνωρες εµπειρίες; Αυθεντική φιλοξενία από τους ντόπιους; Τα έχει όλα… Ο τουρισµός γενικότερα στη χώρα έχει εκτοξευτεί και το Μαρόκο είναι εδώ για να µείνει, ως µία από τις πιο ενδιαφέρουσες χώρες στον κόσµο για τους ταξιδιώτες… και η Φεζ από τους πιο άξιους εκπροσώπους του.
Περίπου 10 χρόνια πριν, η πόλη άνθησε ως τουριστικός προορισµός. Ξένοι επένδυσαν χρήµατα, την αντιµετώπισαν σαν πηγή πλούτου και, αν πιστέψουµε αυτό που υποστηρίζουν τα ταξιδιωτικά έντυπα και τα δυτικά µέσα ενηµέρωσης, η Φεζ έχει γίνει το νέο Μαρακές! Η αραβική κουλτούρα, µε τις ανάλογες εκδηλώσεις της, έγινε ταξιδιωτικός πόλος έλξης. Και φαίνεται ότι οι επενδύσεις αυτές απέφεραν κέρδη. Οι ντόπιοι, όµως, γνωρίζουν ότι ο τόπος τους απέχει από τους κλασικούς τουριστικούς κανόνες. Και αυτό προκύπτει από την παλιά πεποίθηση ότι δεν έχει να αποδείξει τίποτα σε κανέναν.
Η Φεζ ανέκαθεν υπήρξε η πιο αντισυµβατική και ανεξάρτητη πόλη του Μαρόκου, που πεισµατικά αντιτίθεται στην προσπάθεια υποταγής της από τον εκάστοτε βασιλιά της χώρας. «Δυναστείες» έρχονται και παρέρχονται στα 1.200 χρόνια ύπαρξής της, αλλά αυτή θα στέκει πάντα εκεί, όταν θα περάσει και η επόµενη µόδα. Γιατί δεν επιδιώκει να αφοµοιωθεί µε τους δυτικούς, δεν µιµείται, αντίθετα επιδιώκει µια σωστή ισορροπία ανάµεσα στις ξενόφερτες επιρροές και την παράδοσή της. Παρ’ όλη την ανάπτυξη του τουρισµού, την εξέλιξη και τον εκσυγχρονισµό (πολλά καινούρια και πολυτελή ριάντ είναι ένα από τα δείγµατα), οι ντόπιοι φροντίζουν να µη χαθεί το χρώµα και η αυθεντικότητά τους. Και ναι, θέλουν τουρισµό, αλλά τον θέλουν µε τα δικά τους δεδοµένα, µέχρι εκεί που θα νιώσουν ότι δεν απειλείται αυτό που πραγµατικά είναι, αυτό που η ιστορία και το παρελθόν τούς κληροδότησε. Να «πουλήσουν» τουρισµό, αλλά το τελικό προϊόν που πραγµατικά πουλάνε είναι ο ίδιος ο τόπος.
Χαθείτε… στη Μεδίνα
Για τους επισκέπτες, η Μεδίνα της Φεζ είναι η καρτ ποστάλ της πόλης. Η µόνη τέτοιου µεγέθους αστική περιοχή σε όλο τον κόσµο χωρίς αυτοκίνητα -ενώ µέχρι πριν 50 χρόνια, αν συναντούσατε κάποιον εκεί, θα σας έλεγε ότι δεν έχει δει ποτέ αυτοκίνητο στη ζωή του (!)- είναι πολύβουη και ένα από τα σηµεία του πλανήτη µε την περισσότερη ενέργεια!
Σε µια ανοιχτόµυαλη θεώρηση, θα την παροµοιάζαµε µε το Μανχάταν ή το κέντρο του Τόκιο,.. και θα µπορούσε να είναι έτσι, γιατί οι άνθρωποι είναι εκείνοι που αλλάζουν, ενώ η συµπυκνωµένη τους ενέργεια είναι το ίδιο δυνατή… Και στη Φεζ συναντάµε ένα εκατοµµύριο -ίσως και περισσότερους- ανθρώπους, που εργάζονται, που µένουν, που τρέχουν διαρκώς, που κάθονται, που ζητιανεύουν, που πλουτίζουν, µέσα σε ένα µεσαιωνικό τετράγωνο δύο χιλιοµέτρων, µε ρυµοτοµία που µπορεί να επηρεάσει… το µυαλό και τη λογική, αφού τη συνθέτουν 9.500 souks και πάνω από 400 τζαµιά! Η Μεδίνα της Φεζ είναι µια επίθεση στις αισθήσεις, ένας κυκεώνας από στενά δροµάκια µε παζάρια, ικανή να εκρήγνυται,… γεµάτη µε αρώµατα, εργαστήρια χειροτεχνίας, τζαµιά και µια ατελείωτη «παρέλαση» ανθρώπων.
Το παλιό µε το νέο συνεχώς συγκρούονται,… ο άνθρωπος µετακινείται µε γαϊδούρι και µουλάρι -που παραµένουν τα κύρια µέσα µεταφοράς-, ενώ παράλληλα µιλάει στο κινητό του, τη στιγµή που ο «αρχαίος ορίζοντας» είναι γεµάτος µε δορυφορικά πιάτα και µιναρέδες! Μπορεί η αρχική εντύπωση να είναι σοκαριστική, γιατί είναι σαν ξαφνικά να γίνεστε ζωντανό κοµµάτι µιας πολύ µακράς ιστορίας, αλλά από τη στιγµή που θα προσαρµοστείτε στο ρυθµό της πόλης, αυτή θα αποκαλύψει τις χάρες της µε τους πιο απροσδόκητους τρόπους…
Φαινοµενικά αδιέξοδα οδηγούν σε πλατείες µε σιντριβάνια εξαίσια, ρυθµική µουσική ακούγεται από παντού, ό,τι χρειάζεται για να «χαθείτε» και να αρχίσει η πραγµατική διασκέδαση! Μπαίνοντας, λοιπόν, στη «χρονοµηχανή» της Φεζ, εκατοντάδες ελικοειδείς δρόµοι, στενοί και λαβυρινθοειδείς, κάνουν την εµφάνισή τους, όπως και δεκάδες ανάκτορα και επαύλεις… Πολλοί είναι εκείνοι που λένε ότι η πραγµατική γεύση έρχεται όταν «αναµειχθείς µε τους ντόπιους, χαθείς στα souks, παζαρεύοντας και παρατηρώντας την καθηµερινότητά τους».
Απαραίτητη προϋπόθεση όµως για να µπείτε, αλλά, πολύ περισσότερο,… για να βγείτε από τα υγρά και στενά σοκάκια είναι να συνοδεύεστε από ξεναγό ή, διαφορετικά, από κάποιον µαροκινό «προστάτη» (οι ντόπιοι που γνωρίζουν πολύ καλά τη Μεδίνα και είναι πρόθυµοι να σας συνοδέψουν έναντι πολύ µικρού αντιτίµου, και µερικές φορές είναι ίσως καλύτερα λίγα ντιρχάµ σε έναν πιτσιρικά που τα έχει ανάγκη παρά το τριπλάσιο ποσό σε κάποιον µε «κονκάρδα» – θα σας πάνε στα ίδια µέρη!). Δεν θα σας ενοχλήσουν, θα περιµένουν καρτερικά να χαζέψετε, να ψωνίσετε και να βγάλετε φωτογραφίες!
Οι τολµηροί, όµως, λένε πως αξίζει η εµπειρία της µοναχικής περιπλάνησης… Ίσως τελικά µια καλή συνδυαστική λύση είναι να «χαθείτε» πρώτα µόνοι στην ενέργειά της, πριν βρείτε έναν οδηγό (αληθινό ή όχι). Θα περπατήσετε όσο ποτέ, αλλά πάνω από όλα θα χάσετε την αίσθηση του χρόνου!
Ακολουθώντας τις αισθήσεις… στη Φεζ
Εκτός από τα µουσεία, τα τζαµιά (που τα περισσότερα, άλλωστε, δεν θα σας δεχτούν αν δεν είστε µουσουλµάνοι), τις Μεντρέσες (παλιά µουσουλµανικά ιεροδιδασκαλεία), τα χαµάµ, το κυρίαρχο στοιχείο της περιοχής είναι τα άπειρα αρώµατα και µυρωδιές που πλανιούνται στον αέρα,… από την άσχηµη οσµή των δερµάτων της γειτονιάς των βυρσοδεψείων (Chaouwara Tanneries) -θα τη βρείτε οπωσδήποτε, ακολουθώντας απλά… τη µύτη σας-, που η αλήθεια είναι ότι δεν αντέχεται, µέχρι τα µπαχάρια, το γιασεµί των αιθέριων αρωµάτων και, εν τέλει, τους ανθρώπους γύρω σας…
Στην καθηµερινή ζωή του σήµερα, τεράστια παζάρια στα οποία βρίσκετε τα πάντα είναι ολόγυρα, ενώ υπάρχουν φορές που τα γαϊδούρια µε τα διάφορα εµπορεύµατα περνούν δίπλα σας και πρέπει να κολλήσετε στον τοίχο για να χωρέσουν! Καταστήµατα µε δερµάτινα θα σας καλωσορίσουν στα µπαλκόνια και τις ταράτσες, για να δείτε από ψηλά την παραδοσιακή επεξεργασία των δερµάτων, µικροσκοπικά µαγαζιά µε τους πραµατευτές καθισµένους ανάµεσα σε τετζερέδια, χάλκινα ή ό,τι άλλο πουλάνε…
Στη Φεζ µπορείτε να αγοράσετε -πάντα µε παζάρι- όλα αυτά για τα οποία φηµίζεται το Μαρόκο. Από ρεβίθια και τσάι µέχρι µπαµπούς (τις παραδοσιακές πολύχρωµες παντόφλες), ασηµικά, πετρώµατα και πολύτιµους λίθους, χειροποίητα µαχαίρια και, φυσικά, δερµάτινα. Χαρακτηριστική καθηµερινή εικόνα είναι οι παρέες -πολλές- από πιτσιρίκια να ακολουθούν τουρίστες, θέλοντας να πουλήσουν την πραµάτεια τους, και παιδιά ακόµα πιο µικρά στους δρόµους, που προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή µε διάφορα µικροπράγµατα.
Κατά την περιπλάνηση, δεν περνάνε απαρατήρητες και οι επιβλητικές ξύλινες πόρτες των σπιτιών µε το σήµα της ανοικτής παλάµης, για καλή τύχη και για να αποφεύγεται το «κακό µάτι». Οι άνθρωποι πιστεύουν πολύ στη βασκανία και γι’ αυτό το εξωτερικό των σπιτιών δεν µαρτυρά τίποτε από την εσωτερική πολυτέλεια (όσων βέβαια µπορούν να την αποκτήσουν). Πράγµατι, µπαίνοντας µέσα από µια τέτοια πόρτα θα βρεθείτε στο χώρο ενός παλαιού κτηρίου, που προκαλεί εντύπωση. Στο εσωτερικό τους συνήθως έχουν κολόνες µε ψηφιδωτά που γυαλίζουν στο φως του ήλιου, κρήνες σκαλισµένες από Άραβες τεχνίτες, χρυσά τελειώµατα και ό,τι άλλο θα µπορούσε να θυµίζει χίλιες και µια νύχτες…
Μέσα σε όλη αυτή την παραζάλη… από παντού σχεδόν φτάνουν και µυρωδιές εκπληκτικών εξωτικών γεύσεων της τοπικής γαστρονοµίας! Γεύσεις που µπορείτε να δοκιµάσετε ακόµα και στο δρόµο, καθώς φιλικές Μαροκινές είναι πρόθυµες να σας δείξουν πώς θα φτιάξετε tanjia, µια αυθεντική τοπική συνταγή (σαν στιφάδο), που µαγειρεύεται αργά.
Μην ξαφνιαστείτε δε αν σας τραβήξει ακόµα και µέχρι το χασάπικο και µετά πάει να πάρει το µαχαίρι της… Η tanjia έχει µακρά ιστορία, είναι µια συνταγή της εργατικής τάξης, που παραδοσιακά φτιαχνόταν από άντρες. Η ονοµασία αναφέρεται σε αυτό καθ’ αυτό το φαγητό, αλλά και στο σκεύος µέσα στο οποίο παρασκευάζεται, το οποίο θυµίζει ελληνικό αµφορέα! Είτε παρακολουθώντας, λοιπόν, µάθηµα… µαγειρικής στο δρόµο είτε κανονίζοντας γαστρονοµικές εξορµήσεις, έχετε πρόσβαση στον αυθεντικό κόσµο της µεσαιωνικής Μεδίνα!
Η γαστρονοµία δίνει την πραγµατική εικόνα της ζωής των Μαροκινών και δηµιουργεί επικοινωνία µέσω των αισθήσεων… Δεν υπάρχει τίποτα σαν την αίσθηση της γεύσης, καθώς τους «ήχους» που προκαλεί µπορούν όλοι να τους µοιραστούν ανεξαρτήτως γλώσσας…
Με τον τρόπο αυτό θα πάρετε µαζί σας απίστευτες αναµνήσεις, αλλά και την αληθινή «γεύση» του Μαρόκου. Η µεγάλη διαφορά είναι στην αντιµετώπιση του φαγητού: αργή, σχεδόν τελετουργική απόλαυση, που σε κάνει να ξανασκεφτείς τον τρόπο ζωής και τις συνήθειες ηµών των δυτικών…
Ανακαλύψτε μαζί μας τις μαγευτικές του αγορές του Μαρόκο!
Τα περίφηµα ριάντ
Σαν να είναι έξω από το χρόνο, τα ριάντ έχουν σκοπό να φροντίσουν για την άνεση και την ικανοποίηση των επισκεπτών, καθώς είναι το κυριότερο δείγµα τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής, έχοντας συµβάλει στη δυναµική άνοδό της. Τα τελευταία -κυρίως- χρόνια, επιβλητικά, πολυτελή καταλύµατα, αντιπροσωπευτικά της παράδοσης και του πολιτισµού των ντόπιων, χωρίς να στερούνται όµως ανέσεων,… έχουν κάνει την εµφάνισή τους κυρίως στην καρδιά της πόλης, στη Μεδίνα, έτοιµα να υποδεχτούν τους απαιτητικούς δυτικούς…
Κοινό τους στοιχείο, οι µεγάλες εσωτερικές αυλές, που περιµετρικά τους βρίσκονται τα δωµάτια, όπως επίσης και οι υπηρεσίες χαµάµ και σπα, χαρακτηριστικές της τοπικής κουλτούρας. Η φιλόξενη και φιλική διάθεση των Μαροκινών ιδιοκτητών, η πολυτέλεια πίσω από τις κλειστές πόρτες, οι παραδοσιακές γραµµές τους, οι συνδυασµοί µαυριτάνικου στυλ και απόλυτης σύγχρονης άνεσης, η ηρεµία του χώρου και των αισθήσεων, τα καθιστούν πραγµατικά στολίδια, κρυµµένα πίσω από τα τείχη της Μεδίνα.
Στη Φεζ υπάρχει και η άλλη πλευρά του νοµίσµατος…
Οτιδήποτε όµορφο, πρωτόγνωρο και διαφορετικό ενέχει και τους κινδύνους του… Θα ήταν ψέµατα αν λέγαµε πως η ζωή στην περιοχή κυλάει πολύ αρµονικά και ήρεµα και πως δεν έχετε να φοβηθείτε τίποτα! Η αλήθεια είναι πως και αυτό είναι µέρος της καθηµερινότητας της πόλης… Οι επισκέπτες οφείλουν να είναι επιφυλακτικοί µε τους ντόπιους που τους πλησιάζουν, καθώς η κατάσταση µε τους «ψευτο-οδηγούς» έχει κάνει περιβόητη τη Φεζ εκτός συνόρων! Αν και τα πράγµατα έχουν κάπως βελτιωθεί, λόγω του µεγάλου ποσοστού ανεργίας πολλοί ακόµη επιµένουν.
Επίσης, απατεώνες περιφέρονται στον σιδηροδροµικό σταθµό,, ενώ το χειρότερο σηµείο είναι γύρω από το Bab Bou Jeloud, την κύρια δυτική είσοδο της Μεδίνα. Τα souks επίσης είναι γεµάτα µικροαπατεώνες, ζώα και µηχανόβιους, γι’ αυτό καλό θα είναι να µην είστε αφηρηµένοι όταν βρίσκεστε εκεί. Επίσης, όταν ακούσετε «balak!», κάντε στην άκρη! Γιατί αυτό σηµαίνει ότι ακολουθεί ένα βαριά φορτωµένο καρότσι ή µουλάρι που κατευθύνεται προς το µέρος σας. Τέλος, µην περιµένετε να προσανατολιστείτε εξ ολοκλήρου από κάποιον χάρτη της Μεδίνα που θα προµηθευτείτε. Είναι απολύτως φυσικό να µην περιλαµβάνει κάθε στενό που διαθέτει η παλιά πόλη, αφού είναι χιλιάδες. Αναπόφευκτα θα χαθείτε στα µικρά δροµάκια, αλλά ρωτώντας ντόπιους είναι σίγουρο ότι θα βρείτε την άκρη…
Τι άλλο θα δείτε στη Μεδίνα
Το παλαιότερο και πιο εντυπωσιακό κτίριο, το τζαµί & πανεπιστήµιο Kairaouine, είναι µεγάλο και σηµαντικό τόσο αρχιτεκτονικά όσο και πολιτιστικά. Χρονολογείται από την ίδρυση της πόλης, τον 9ο αιώνα (!), είναι το δεύτερο µεγαλύτερο τζαµί στο Μαρόκο, ενώ λέγεται ότι είναι ένα από τα αρχαιότερα σωζόµενα πανεπιστήµια του κόσµου. Είναι όµως ανοιχτό µόνο για µουσουλµάνους. Εµείς οι υπόλοιποι πρέπει να αρκεστούµε στο να ατενίζουµε µέσα από τις µεγάλες πόρτες του.
Το βασιλικό παλάτι (Royal Palace), µέσα στο οποίο εξακολουθεί να διαµένει ο βασιλιάς όταν είναι στη Φεζ, παρόλο που είναι κλειστό για το κοινό, παραµένει τόσο εντυπωσιακό εξωτερικά που σίγουρα αξίζει µια βόλτα, µε τις 7 πύλες του µε τα τεράστια ρόπτρα από ορείχαλκο και τα ψηλά τείχη (να προσέχετε να µη βγάλετε φωτογραφία τους φρουρούς, γιατί στην καλύτερη περίπτωση θα σας γίνει παρατήρηση και στη χειρότερη θα σας κατάσχουν τη φωτογραφική µηχανή). Από την άλλη, το µουσείο Batha στεγάζεται σε ένα υπέροχο παλάτι του 19ου αιώνα. Mετατράπηκε σε µουσείο το 1916, φιλοξενώντας µια εξαιρετική συλλογή της παραδοσιακής µαροκινής Τέχνης.
Ένα ακόµα µεγάλο παλάτι είν αι το Dar el Makhzen, µε την είσοδό του να κερδίζει αµέσως τις εντυπώσεις, αν και δυστυχώς δεν είναι ανοιχτό για το κοινό. Οι επισκέπτες θα περιοριστούν στη θέα των επιβλητικών εισόδων του, από ορείχαλκο και σκαλιστό ξύλο. Στη νοτιοδυτική πλευρά του Mellah, το Jewish Cemetery & Haborium Synagogue είναι ένα συγκρότηµα από λευκούς τάφους ραβίνων, που εκτείνονται κάτω από το λόφο. Ένας από τους παλιότερους είναι αυτός του ραβίνου Vidal Hasserfaty, ο οποίος πέθανε το 1600 (!).
Η Φεζ αντιµετωπίζει µια δύσκολη αποστολή: προσπαθώντας να ισορροπήσει στα «καλύτερα»των δύο κόσµων, ακροβατεί ανάµεσα στην παράδοση και τη δυτική επιρροή… Η ιστορία θα δείξει αν τα κατάφερε… Η συµβουλή µας είναι, πάντως, να µη χάσετε την ευκαιρία να τη ζήσετε!
Ανακαλύψτε τη Φεζ και μέσα από τις “Εικόνες” του Τάσου Δούση, που σας αποκαλύπτουν όλα τα μυστικά της πόλης:
Δείτε επίσης στο travelstyle.gr:
Aκολουθήστε μας στo Google News
καλεί να την εξερευνήσετε και ανακαλύψετε όλα τα μυστικά της!){kind=link}